పద్య రచన - 12

కవిమిత్రులారా,

పై చిత్రాన్ని పరిశీలించి తగిన పద్యా(లను)న్ని వ్రాయండి.

సమస్యాపూరణం - 690 (ఏడుకొండలవాఁడు)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

ఏడుకొండలవాఁడు కాపాడలేఁడు.

 ఈ సమస్యను సూచించిన 

పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి 

ధన్యవాదాలు.

పద్య రచన - 11

కవిమిత్రులారా,

పై చిత్రాన్ని పరిశీలించి తగిన పద్యా(లను)న్ని వ్రాయండి.

సమస్యాపూరణం - 689 (పాండు తనయుల మించిన)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

పాండు తనయుల మించిన పాపు లెవరు?

ఈ సమస్యను పంపిన

వసంత కిశోర్ గారికి

ధన్యవాదాలు.

పద్య రచన - 10

కవిమిత్రులారా,

పై చిత్రాన్ని పరిశీలించి తగిన పద్యా(లను)న్ని వ్రాయండి.

సమస్యాపూరణం - 688 (మహిళను దూషించువాఁడు)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

మహిళను  దూషించువాఁడు  మాన్యుఁడు  జగతిన్.

ఈ సమస్యను పంపిన

పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి

 
ధన్యవాదాలు.

పద్య రచన - 9

కవిమిత్రులారా,

పై చిత్రాన్ని పరిశీలించి తగిన పద్యా(లను)న్ని వ్రాయండి.

సమస్యాపూరణం - 687 (పాదరసమన్న తీయని)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

పాదరసమన్న తీయని పానకమ్ము!

ఈ సమస్యను పంపిన
గుండా సహదేవుడు గారికి
ధన్యవాదాలు.

శ్రీ గణేశ స్తుతి

శ్రీ గణేశ స్తుతి

జయ గణేశ! శంకరాత్మజాత! విఘ్ననాశకా!
భయవిదార!యఘవిదూర! భాగ్యదాయకా! ప్రభో(ప్రభూ)
జయము సిరులు యశములొసగి సత్వమందజేసి నీ
దయను జూపి కావు మేకదంత! నీకు సన్నుతుల్.

భవుని ముద్దుబిడ్డవయ్య, భాగ్యమందజేయుమా,
శివశివా! యనంగ మాకు సిద్ధులన్ని గూర్చుమా,
భవభవా! యటంచు గొల్చు భక్తజనుల బ్రోవుమా
శివకుమార! నిన్ను జేరి శిరసు వంచి మ్రొక్కెదన్.

ఏకదంత! విఘ్నరాజ! యిభముఖా! శుభంకరా!
నీకనేక నతులొనర్తు నిత్య మెల్లవేళలం
దేకవింశతి దళ పూజ లేకనిష్ఠ చవితికిన్
లోకరక్షకా! సమస్తలోకనాయకా! విభూ!

ఇభముఖంబు, వక్రతుండ మేకదంత మాదటన్
శుభదనాగయజ్ఞసూత్ర! శూర్పకర్ణయుగ్మమున్
విభవమొసగు సుముఖముద్ర విస్తృతోదరంబులే
యభయమందజేసి గాచు నఖిలభక్తకోటులన్.

ధనములేల? సుఖములేల? ధరణినేలు శక్తులున్
ఘనతయేల? హయములేల? కరులవేల? గణపతీ!
జనులకింక నీపదాంబుజాత దివ్యపూజలే
మునులకైన, ఘనులకైన ముక్తినొసగు మార్గముల్.

హరి వేంకట సత్యనారాయణ మూర్తి,
జవహర్ నవోదయ విద్యాలయము,
పాబ్రా, హిసార్ జిల్లా, హర్యానా.

జయ జయ శంకర!

 

 జయ జయ శంకర!

శ్రీ శివశర్మకు శ్రీమదార్యాంబకు 

    వంశరత్నమ్ముగా ప్రభవమొంది

వేద శాస్త్ర పురాణ విద్యల నెల్లను

    నాచార్యు కృప నధ్యయనమొనర్చి

సన్యాసియై మహాజ్ఞాన నిధానుడై

    బ్రహ్మ విద్యా ప్రభా భాసితుడయి

అన్య మతమ్ముల నన్నింటి ఖండించి

    అద్వైత మతమునే వ్యాప్తి జేసి

భరత దేశమ్ము నంతను పర్యటించి

నాల్గు పీఠముల్ స్థాపించి నాల్గు దెసల

కూర్మి నలరారు శ్రీజగద్గురు వరేణ్యు

శంకరాచార్యునకు నమశ్శతమొనర్తు 

నేమాని రామజోగి సన్యాసి రావు

పద్య రచన - 8

కవిమిత్రులారా,

పై చిత్రాన్ని పరిశీలించి తగిన పద్యా(లను)న్ని వ్రాయండి.

సమస్యాపూరణం - 686 (సుగ్రీవుని యెడమకాలు)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

సుగ్రీవుని యెడమకాలు శునకము గఱచెన్.

ప్రసిద్ధమైన ఈ సమస్యను సూచించిన
రాజేశ్వరి అక్కయ్య గారికి
ధన్యవాదాలు.

కురుక్షేత్ర దర్శనం

హర్యానా - కురుక్షేత్ర దర్శనం

కం.

శ్రీలకు నిలయం బైనది

పాలున్ పెరుగులకు తావు, బహుయశములకున్

శీలతకున్, సద్గుణముల

కాలంబనమైన దౌర! హరియాణము తాన్.

కం.

హరి, యానము చేయుటచే

"హరియాన"మటన్న నామ మందురు విబుధుల్

ధర నీ "హరియాణం"బిక

సురుచిర సంస్కృతికి తావు సుందరము గదా!

శా.

ఈ హర్యాణము దివ్యభూమి కనగా నిచ్చోటనే మాధవుం

డోహో పాండవపక్షమంది, యవివేకోన్మాద రోగార్తులై

మోహావేశితులైన కౌరవుల నున్మూలించగా క్రీడికిన్

సాహాయ్యం బొనరింప బూని నిలిచెన్ సద్ధర్మరక్షార్థమై.

ఉ.

వాహినితోడ వచ్చి, తనవారిని జూచి విరక్తుడై మహా

ద్రోహ మటంచు పోరుటకు రోసిన ఫల్గును జేరదీసి తా

నాహరి దివ్యవాక్యముల నప్పుడు గీతను బోధ చేయగా

నాహవరంగమందు తెగటార్చెను క్రీడి విరోధివర్గమున్.

తే.గీ.

సవ్యసాచిని చేకొని శార్ఙి యపుడు

దుష్టశిక్షణ గావించి దురిత మణచి

ధర్మరక్షణ చేసిన కర్మభూమి

సిద్ధ మలనాటి యాకురుక్షేత్ర మదిగొ. 

సీ.

ఆకురుక్షేత్రమే అత్యద్భుతంబౌచు

          దర్శనార్థుల కెల్ల తనివి దీర్చు,

ఆకురుక్షేత్రమే అమితసౌఖ్యద మౌచు

          స్థిరనివాసుల కెల్ల సిరులు బంచు,

ఆకురుక్షేత్రమే చీకాకులను ద్రుంచి

          చేరువారల కిందు సేదదీర్చు,

ఆకురుక్షేత్రమే అఘసంఘములబాపి

          దివ్యత గూర్చును దేహములకు

విద్యలకు నిలయంబయి వెలయు నదియె,

అఖిల ధర్మాల కాటపట్టైన దదియె,

సత్యదీప్తికి నిలలోన సాక్ష్యమదియె

మునిజనాదుల కయ్యదె ముక్తిదంబు. 

కం. 

కలుషంబులు హరియించెడి

విలసన్నైర్మల్యయుక్త విస్తృత జలముల్

కలిగి వెలింగెడు నట శుభ

ఫలదంబు సరోవరంబు "బ్రహ్మా"ఖ్యంబై. 

ఆ.వె. 

స్నాన మాచరించి సానందచిత్తులై

దరిని వెలసియున్న దైవములను

దర్శనంబు చేసి ధన్యత గాంచంగ

వచ్చు నెల్ల వారు వైభవముగ. 

తే.గీ. 

ఆ సరోవర తటమున నందమైన

శిల్పమొక్కటి కన్పించు చిత్రగతుల

శరము సంధించి నిలిచిన నరుని ముందు

కమలనాభుని రథమందు గాంచ వచ్చు. 

కం. 

అచ్చటి "పనోరమా" కడు

ముచ్చటలను గొల్పుచుండు మోదకరంబై

అచ్చెరువు గల్గజేయును 

(ఖ)కచ్చితముగ జూడవలయు క్రమముగ దానిన్. 

సీ.

ఆ పనోరమలోన నతిసుందరంబైన

          వస్తుజాలము చూడవలయు నిజము

పరమాద్భుతంబైన భారతయుద్ధంబు

          దర్శించగల మింక దానిలోన,

సమరాంగణం బౌట జలదరించును మేను

          చేరి చూడగ వచ్చు శిల్పమదియ

చిత్రంబు లెన్నియో జీవమున్నట్టులే

          చోద్యమన్పించును చూపరులకు

భీష్ము, నర్జును, నటమీద భీమసేను,

నంత ధర్మజు,  నభిమన్యు నమితశౌర్యు

కర్ణ దుర్యోధనాదులన్ కదనభూమి

నచట గాంచగ వచ్చునత్యద్భుతముగ. 

తే.గీ. 

గుడులు నుద్యానవనములు బడులతీరు

వరకురుక్షేత్రనగరాన నరయదగును

ధరను మోక్షదమైన తత్పురికి మిగుల

ఖ్యాతిదంబౌచు నిలిచెను "జ్యోతిసరము."

కం. 

అందే కృష్ణుడు క్రీడికి

సుందరముగ బోధ చేసె శోకమడం(ణ)చన్

సందేహమేల? కనుడా

మందిరమే సాక్షియగుచు మైమరపించున్. 

తే.గీ.

సర్వభారకుడై యొప్పు చక్రి యపుడు

జగములకు సవ్యమార్గదర్శనము చేయు

పరమపావన మైనట్టి భవ్యగీత

బోధ చేసిన యాదివ్య భూమి యదియె.

రచన
హరి వేంకట సత్య నారాయణ మూర్తి

సమస్యాపూరణం - 685 (విపరీతపుఁబులుసు కూర)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

విపరీతపుఁబులుసు కూర విస్తరి మ్రింగెన్.

ప్రసిద్ధమైన ఈ సమస్యను సూచించిన
రాజేశ్వరి అక్కయ్య గారికి 

ధన్యవాదాలు.

పరమ గురువు

                                           పరమ గురువు
                    శ్రీ పండిత నేమాని రామజోగి సన్యాసి రావు గారు

ఆదిమ మానవు లక్షర శూన్యులై

    మసలు చుండుట జగన్మాత గాంచి

పరమేశు ప్రార్థింప ధర నీశ్వరుండాది

    గురువుగా విద్యల గరపె దొల్లి

నరజాతి కంతట నాగరికత చాల

    వ్యాపించి వారలు నలరుచుండ

మరల గాంచెను జగన్మాత వేరొక లోటు

    వారికి రాదంచు బ్రహ్మ విద్య

మరల ప్రార్థించె నీశ్వరు పరమ పురుషు

నంత నాతడు మనుజుల కందరకును

బ్రహ్మ విద్యను నేర్పె నప్పగిది నతడె

సకల విద్యల గురువు విశ్వంబునందు

(సౌందర్యలహరి లోని "చతుష్షష్ట్యా తంత్రై......." అనే శ్లోకములోని భావము ఆధారముగా.)

పద్య రచన - 7

కవిమిత్రులారా,

పై చిత్రాన్ని పరిశీలించి తగిన పద్యా(లను)న్ని వ్రాయండి.

సమస్యాపూరణం - 684 (చేఁప చన్నులలోఁ బాలు)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

చేఁప చన్నులలోఁ బాలు చెంబెఁ డుండె.

ఈ సమస్యను పంపిన రాజేశ్వరి అక్కయ్య గారికి ధన్యవాదాలు.

సమస్యాపూరణం - 683 (పది కథలు చెప్పగలవాడె)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

పది కథలు చెప్పగలవాడె పండితుండు.

ఈ సమస్యను పంపిన కవిమిత్రునకు ధన్యవాదాలు.

శ్లోకానువాదము

తరుణులకాదరణ

యత్ర నార్యస్తు పూజ్యంతే
రమంతే తత్ర దేవతాః |
యత్రైతాస్తు నపూజ్యంతే
సర్వాః తత్రాఫలాః క్రియాః ||

శ్రీ పండిత నేమాని రామజోగి సన్యాసి రావు గారి
అనువాదము

వనితల కెందు నెందు సమభావన తోడ లభించుచుండునో
ఘనమగు గౌరవమ్మచట క్రాలు నిరంతర శాంతిసౌఖ్యముల్
మన మలరంగ నచ్చట నమర్త్యులు నొప్పుదు, రెందు మానినుల్
కనరొ సుఖమ్ము లట్టియెడ కార్యములెల్లను నిష్ఫలమ్ములౌ.

సమస్యాపూరణం - 684 (చెప్పునకు లభించె)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

చెప్పునకు లభించె చెఱకు తీపి.

ఈ సమస్యను సూచించిన పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి ధన్యవాదాలు.

వేములవాడ శ్రీ రాజ రాజేశ్వర స్వామి స్తోత్రము

శ్రీ పండిత నేమాని రామజోగి సన్యాసి రావు గారు

శ్రీమద్వేములవాడ పావనపుర శ్రీమందిరావాస! దే
వా! మాంగళ్య నిధాన! శైలతనయా వాల్లభ్య తేజోమయా!
కామాదిప్రబలారి షట్కహరణా! కైవల్యయోగప్రదా!
క్షేమ స్థైర్య జయప్రదా! గొలుతునిన్ శ్రీరాజరాజేశ్వరా!

సమస్యాపూరణం - 683 (మనుచరిత్ర కర్త మంచన)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

మనుచరిత్ర కర్త మంచన గద!

ఈశ్వరేచ్ఛ

హరి వేంకట సత్యనారాయణ మూర్తి

చం.
ఇనకుల సంభవుండు మృగయేచ్ఛను బూని సరిత్తటీస్థలిన్
ఘనవనభూమి కేగి, నిశ గ్రమ్మినవేళ నొకానొకండు ని
స్వనమది సోక వీనులకు సామజమంచు దలంచి శబ్దభే
దిని ఘనుడౌట వేసెనొక తీక్ష్ణశరం బపుడా దిశన్ వడిన్.

తే.గీ.
ఆర్తనాదంబు విన్పింప నచటికేగి
దశరథాధిపు డచ్చట దారుణమగు
బాణహతిచేత మిక్కిలి బాధ జెందు
నేల కొరిగిన సన్ముని బాలు గాంచె.

కం.
ఆతడె శ్రవణకుమారుడు
సాతురతను జలముగోరి సరయూనదికిన్
మాతాపితరులు పంపగ
నేతెంచి శరాగ్నిగూలె నీశ్వర మాయన్.

కం.
తను జేసిన దుష్కృత్యము
మనమును గుందంగజేయ మాటలడం(ణం)గన్
మునిబాలకు దుర్దశగని
ఘనతాపము జెంది నిలిచె క్షత్రియుడంతన్.

కం.
అంధులు జననీజనకులు
బంధువులా లేరు, నన్ను బాలుని శరమున్
సంధించి కూల్చి వారిని
బంధించితి వౌర! నీవు బాధలలోనన్.

తే.గీ.
అనుచు వచియించు శ్రవణున కనియె రాజు
వినుము గజమంచు బాణము వేసినాడ,
ననఘ! నీయున్కి నేనిందు గనగ లేక
ఇట్టి పాపాని కేనొడి గట్టినాడ.

తే.గీ.
కట్టి కుడుపును నాకింక చుట్టుకొనును
బ్రహ్మ హత్యాఖ్య మైనట్టి పాతకంబు
మునికుమారక! నీవారి ముందు కరిగి
విషయమును జెప్పి సర్వంబు విశద బరతు.

కం.
అని పలికిన దశరథునకు
ననఘుం డా మునికుమారు డనెనీ రీతిన్
కనగలవు నాదు జనకుల
వనభూమిని కుటిని నీవు వారతి వృద్ధుల్.

ఆ.వె.
అచటి కేగి వారి కాసాంతమును దెల్పి
యంజలించి యభయ మడుగ గలవు
దాహబాధతోడ తప్తులై యున్నార
లింక నీదు భాగ్య మెట్లు గలదొ.

తే.గీ.
బ్రహ్మహత్యాఘ మంటదు, బ్రాహ్మణుడను
గాను నేనింక వైశ్యుని మేనినుండి
యువిద శూద్రకు జన్మించి యుంటిగాన
చింత వలదింక మనమున సుంత యేని.

తే.గీ.
అనగ నాముని బాలుని తనువునందు
దిగిన బాణంబు నారాజు దీసి వేయ
కనులు మూసెను శ్రవణుడు కనగ నపుడు
చిత్తరువు వోలె నృపునకు చేష్టలుడిగె.

శాప ప్రసాదము

శాప ప్రసాదము

శ్రీ నేమాని రామజోగి సన్యాసి రావు గారు

తే.గీ.
వనములకు నేగి యొకనాడు పంక్తిరథుడు,
క్రూరమృగముల వేటాడి కొంత తడవు
పిదప కొండొక తావున విశ్రమించె
నంతలో నబ్జ బాంధవు డస్తమించె .. .. 1

ఉ.
వారిజ బాంధవుండు చని పశ్చిమ భూధర పంక్తి జేరగా
సారస సంఘముల్ కడు విషాదము నొందెను నింగిలోన సొం
పారెను పాటలాంశు రుచులంతట సంధ్యను వార్చె నాదృతిన్
జేరువనున్న యొక్క సరసిన్ గని యా నరపాలు డాపయిన్ .. 2

ఉ.
క్రమ్మెను చీకటుల్ మరలగా పురికిన్ నృపుడూని చాల వే
గమ్ముగ బోవుచుండు నెడ క్ష్మాపతి కర్ణయుగమ్ము సోకె చి
త్రమ్ముగ కొన్ని శబ్దములు దాపున నొక్క సరస్సునుండి యా
త్రమ్మున నాతడా రవములన్ విని సంశయపూర్ణ చిత్తుడై .. 3

మ.
తలచెన్ భూవిభుడంత దైవగతి నా ధ్వానమ్మునున్ భ్రాంతితో
జలముల్ సొచ్చిన యొక్క గంధగజమే సల్పెన్ వెసన్ చాల సం
కులమున్ జేయుచు నా సరస్సు ననుచున్ గోరంత కొండంతగా
తెలివిన్ గోల్పడి కూల్చ నెంచె నిభమున్ దీసెన్ శరంబయ్యెడన్ .. 4.

కం.
ధనువునకు తొడిగి బాణం
బును వడి మంత్రించి వేసె భూపతి యస్త్రం
బును శబ్దభేది యది కా
వున దాకెను సడి నొనర్చు పూరుషు నొకనిన్ .. .. 5.

కం.
శ్రావణ కుమారు డనబడు
నా వైశ్య కుమారు డటుల నస్త్రము దాకన్
వేవేగ కూలె భువినెం
తే విల విల లాడజొచ్చె తేజమ్ముడుగన్ .. .. 6

కం.
అమ్మా అయ్యా యని దై
న్యమ్మున నాతండొనర్చు నార్త రవము క
ర్ణమ్ములకు సోకి యాశ్చ
ర్యమ్మున దశరథుడు చేరి యాతని కడకున్ .. 7.

శా.
భ్రాంతిన్ జెందితి గంధసింధురపు శబ్దంబంచు నా చేతిలో
నంతంబొందె నితండు ఘోరమిది పాపాత్ముండ నేనంచు దా
స్వాంతంబందు దపించుచున్ నృపుడటన్ వ్రాలెన్ విచారంబుతో
నెంతే తప్పిదమున్ క్షమింపుమనగా నీ రీతి నాతండనెన్ .. 8

సీ.
ఓ మహారాజ! నేనేమి చేసితినంచు

క్రూరమ్ముగా నన్ను గూల్చితీవు

నా తల్లిదండ్రులున్నారు వృద్ధులు నంధు

లచ్చోట వారి దాహంబు దీర్ప

నెంచినే జలములో ముంచితీ పాత్రను

వారికొసంగు మివ్వారినంచు

నా స్థితిన్ దెల్పుమా నరనాథ యంచు నా

తడు ప్రాణములు వీడ వడిగ నృపతి

తే.గీ.
యా జలమ్ములు గొనిపోయి యచటి వృద్ధ
దంపతులకిడు నెడ వారు దైన్యమొంది
పుత్రు మృతి వార్త విని శాపమునిడి పంక్తి
రథుని కంతట విడిచిరి ప్రాణములను .. 9.

తే.గీ.
కొడుకు దరిలేని తరివారు కూలినటుల
కొడుకు లెవ్వరు దరిలేని యెడనె పంక్తి
రథుడు తనయులకై యేడ్చి ప్రాణములను
విడుచునని శాపమును వారలిడుట జేసి .. 10

సీ.
సంతతి లేక యా క్ష్మాపాలు డెంతయు

వేనవేలేండ్లుగా వేగుచుండె

నట్టి దుస్థితిలోన నా శాప ఫలితమ్ము

వ్యర్థమ్ము కాదను నాశ గలిగె

నందుచే నపుడేని నతనికి పుత్రులు

కలిగెదరను నమ్మకమ్ము ప్రబలె

నట్టి తలంపుతో నాత్మలో మిక్కిలి

యానంద వీచిక లలర సాగె

తే.గీ.
సాహసమ్ముతో భ్రాంతితో సలిపినట్టి
యాతని యకృత్యమే శాపమై వరమయి
వంశ వర్ధన హేతుసంభావ్య మయ్యె
నహహ విధిలీల లివ్విధి నద్భుతములు .. 11

సమస్యాపూరణం - 682 (శంకరుఁడు సకలశుభ)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

శంకరుఁడు సకలశుభ నాశంకరుండు.

పద్య రచన - 6

కవిమిత్రులారా,

పై చిత్రాన్ని పరిశీలించి తగిన పద్యా(లను)న్ని వ్రాయండి.

సమస్యాపూరణం - 681 (హనుమంతుని వేడుకొనిన)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

హనుమంతుని వేడుకొనిన నాయువుఁ దీయున్.

ఈ సమస్యను పంపిన పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి ధన్యవాదాలు.

పద్య రచన - 5

కవిమిత్రులారా,

పై చిత్రాన్ని పరిశీలించి తగిన పద్యాన్ని వ్రాయండి.

సమస్యాపూరణం - 680 (కోపమే భూషణము)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

కోపమే భూషణము నీతికోవిదునకు

పద్య రచన - 4

కవిమిత్రులారా,

పై చిత్రాన్ని పరిశీలించి తగిన పద్యాన్ని వ్రాయండి.

ఈ చిత్రాన్ని పంపిన వారు
శ్రీ టేకుమళ్ళ వెంకటప్పయ్య గారు.
వారికి ధన్యవాదాలు.

సమస్యాపూరణం - 679 (బోడిగుండంట జడలేమొ)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

బోడి గుండంట జడలేమొ బోలెడంట!

ఈ సమస్యను పంపిన గుండా సహదేవుడు గారికి ధన్యవాదాలు.

సమస్యాపూరణం - 678 (క్రాంతి యనఁగ కవుల)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

క్రాంతి యనఁగ కవుల కల్పన కద!

(ఈరోజు మా అబ్బాయి క్రాంతి కుమార్ వివాహం కల్పనతో జరుగనున్న సందర్భంగా)

"భారతరత్న" అంబేడ్కర్

అస్పృశ్యతాభూత మావహించిన వేళ

గళమెత్తిపల్కినఘనుడుతాను,

నిష్ఠతో రాజ్యాంగ నిర్మాణమొనరించి

దారిజూపించినధన్యజీవి,

అవమాన భారాల నంతరంగమునందు

దాచియుంచినయట్టిధర్మమూర్తి,

అల్పవర్గంబులకండగానిల్చుచు

దైన్యతదొలగించుధైర్యయుతుడు

దీప్తులొలుకంగ భారతదేశమునకు
సేవయొనరించు నిస్స్వార్థ జీవి యతడు
రమ్యగుణశాలి, భారతరత్న మనగ
పేరు వడసిన నేత యంబేడ్కరుండు.

నిత్యదరిద్రవాయువులు నిర్భరజీవన మావహించినన్
సత్యతగోలుపోక సుఖశాంతుల నంతట పంచి పెట్టి తా
నత్యధిక ప్రయాసమున నందర కన్నిట సౌఖ్యదాయి యౌ
సత్యసుశాసనంబులను సాధన జేసి రచించె నక్కటా!

సరియగు రాజ్యాంగంబును
భరతావనికందజేయు భాగ్యవిధాతా!
ధరపై శాశ్వతముగ నీ
కరమర లేకుండగల్గు నధిక యశంబుల్.

అంబేడ్కర్ జయంతి సందర్భముగా.....

రచన
హ.వేం.స.నా.మూర్తి
పాబ్రా, హిసార్ జిల్లా, హర్యానా.

కళ్యాణ రాఘవము - 13

కళ్యాణ రాఘవము - 13

శ్రీమాన్ చిలుకమఱ్ఱి రామానుజాచార్యులు

౪

చం.
ఇది గద సుప్రభాతమన, నీ దెసలెల్ల బులుంగుఁదోరణుల్
పొదలు శుభప్రహారములు, భూతల మిద్ది పసిండినీటితో
ముదమొదవించున ట్లలికి పూసిన పెండిలియిల్లుగా నవా
భ్యుదయము గాంచి పొంగెఁ గులముఖ్యుఁ డహర్పతి వేవెలుంగులన్. (173)

తే.గీ.
అద్దిరా! తాన యిలుపెద్దయగుట లోక
బంధు వతఁడు సువర్ణశోభ లొలికించు
దీర్ఘకరపత్రికల నెల్లదెసలు కంపెఁ
బెండిలిపిలుపు వానిలో నుండెనేమొ. (174)

ఉ.
ఎచ్చటఁ జూచినన్ మిథిల యింపగుచున్నది పచ్చపచ్చఁగా
నచ్చపునిండుకల్మిఁ బొలుపారెడి పెండిలిపేరఁటాలునా
నెచ్చట విన్న మంగళమహీయము వాద్యరవమ్ము పొంగి వై
యచ్చరపాళిఁ బిల్వఁ జనునట్లు పయింబయి మిన్ను ముట్టెడిన్. (175)

కం.
పుర మెల్ల నొక్క యిల్లై
కరమరుదుగ సంభ్రమించెఁ గల్యాణాలం
కరణముల యజ్ఞశాలాం
తర మెల్ల నవీనశోభ తద్ద వెలార్చెన్. (176)

చం.
ఇల నవదంపతుల్ మొగము లెత్తి తనుం గని భక్తిసంభృతాం
జలు లిడ నెందు నందికొను చల్లనితల్లి నిజేశుమ్రోల ని
చ్చలుఁ జెలువొందఁగాఁ గలుగు చక్కనిచుక్క యరుంధతీసతీ
తిలకము తాన ముద్దొలుకఁ దీరుచుచున్నది యెల్ల వేడుకల్. (177)

తే.గీ.
"జనకుఁ డెంతటి సమ్మాన్యచరితుఁ డహహ!
బంధుసమ్మతమైన సంబంధ మిద్ది"
యను ప్రియాతిథి కేకయతనయు పల్కు
లిచ్చ మెచ్చుచుఁ గోసలాధీశ్వరుండు. (178)

ఉ.
రెండవబ్రహ్మ గాధిజుఁడు రెండుదెసల్ తన రెండుకన్నులై
యొండు కొఱంతయుం బొరయకుండఁ గనుంగొని, బ్రహ్మపుత్రుఁడున్
బెండిలి కర్హమౌ విధులు వేడుకమై నెఱవేర్ప, మైథిలేం
ద్రుండును వైభవోన్నతి నెదుర్కొన వచ్చె సబాంధవంబుగన్. (179)

తే.గీ.
ఎల్లెడ మధురరుచి వెదఁజల్లు చేగుఁ
దెంచు పెండ్లికుమారులం గాంచి యప్పు
డెఱుకగలవారు, లేనివా రేకరీతిఁ
బొగడఁదొడఁగిరి పాయసమూర్తు లనుచు. (180)

తే.గీ.
పసుపు పారాణి రాణిల్లఁ బదములందుఁ
జెక్కుటద్దాలఁ గాటుకచుక్క లమర
శిరములందుఁ జూడామణుల్ చెలువుగులుకఁ
గన్నియలమేనఁ బెండిలికళలు పొంగె. (181)

తేటగీతిక.
అది యచిరపూరితాధ్వరయజ్ఞవాటి
కాంతరసుశీతలప్రపాప్రాంతసీమ
యది కదళికాదళాలంకృతాంచలప్ర
లంబిమౌక్తికజాలవిలాసరంగ
మది యుపరిభాగమధ్యమధ్యానువిద్ధ
వివిధమణిగణకిరణసంభేదచిత్ర
మది యనేకమహర్షివర్యాధివేశ
పుంజితబ్రహ్మతేజఃప్రపూర్ణగర్భ
మది పవిత్రదర్భాస్తరణాధిరోపి
తార్ఘ్యసుమగంధలాజాక్షతాంకురాభి
పూర్ణసౌవర్ణపాలికాకీర్ణవేది
యది వసిష్ఠప్రతిష్ఠాపితాగ్నిహోత్ర
పావనశిఖానికటశుభభాసమాన
జానకీముఖ్యకన్యకామాననీయ
మది వివిధయజ్ఞభరణధన్యత్వఫలిత
రామజామాతృలాభహర్షప్రకర్ష
మహితసీతాకుమారికామాతృభూమి
యది సుచిరకాలతృషితలోకాళి దప్పి
మాన్ప నెలకొన్న కల్యాణమండపమ్ము. (182)
తే.గీ.
"అడ్డమాకలు లే, వెవ్వరానవెట్టు
వారు లేరు, మే మెల్ల మీవార, మింక
నొక్కటి యయోధ్య, మిథిల వే ఱొకటి కాదు
స్వగృహ మిది మీకు రాఘవసార్వభౌమ! (183)

తే.గీ.
నందనభుజావిజయశుభానంద మంది
కొనుఁ" డనుచు దశరథునితో వినయ మొలుకఁ
బలికి తమ్ముఁడుఁ దాను మైథిలవిభుండు
వరుల కర్ఘ్యాద్యుచితగౌరవములు నెరపి. (184)

తే.గీ.
"ఇదిగొ సీత నా కొమరిత, యీ లతాంగి
నీకు సహధర్మచారిణి, నీడపోల్కి
సంతతము ని న్ననుగమించు సాధ్విసుమ్ము,
భద్రమగు రామ! కేలఁ గేల్ పట్టు" మనుచు. (185)

చం.
మునిముఖమంత్రపూతజలపూర్వముగా రఘురాముదోయిట
న్జనకుఁడు సీతకే లిడి, ప్రసన్నమనంబున లక్ష్మణాదిరా
ట్తనయుల కన్యకన్యల యథావిధి ధారలువోయ లోకలో
చనములు చాలవయ్యె నల చారువధూవరశోభ లారయన్. (186)

తే.గీ.
దోయిళులఁ బెండ్లికూఁతులు వోయ, వరుల
మకుటముల్ దిగజాఱి వేదికను వ్రాలు
ముత్తెఁపుందలబ్రాలు కెంపులును చందు
రాలు నీలాలు వివిధరత్నాలు నయ్యె. (187)

తే.గీ.
కన్నియల కంకణమనోజ్ఞకరములు గొని
యగ్నివేదిని, జనకు, మహర్షి తతిఁ బ్ర
దక్షిణముచేసి వరులు గౌతమవసిష్ఠ
మతమున వివాహవిహితహోమము లొనర్ప. (188)

తే.గీ.
ఇన్నినాళ్ళకు జానకి యిట్లు మగని
చెంతఁ జెలువొంద హోమాగ్నిశిఖలు జనుల
కనులకుం జల్లఁగాఁ దోఁచె; ననలుఁ డపుడె
సీతకడ శీతగుణ మభ్యసించెనేమొ. (189)

తే.గీ.
ఎడనెడన్ మౌళితలముల నెలమిగూర్చు
బ్రాహ్మణాశీశ్శుభాక్షతల్ రాలుచుండఁ
బసుపువస్త్రాలడాలు నల్దెసల కెగయఁ
బ్రీతి ముమ్మాఱు లగ్నిఁ బరిక్రమించి. (190)

తే.గీ.
క్రొత్తయిల్లాండ్రతోఁ బెండ్లికొడుకు లపుడు
విడిదికిం జేర, నెలఁతల వేడ్కలందుఁ
బయనపుంజెయ్వులందు సంబరములందుఁ
తెలియరాకయె గిఱ్ఱునఁ దిరిగె రేయి. (191)

సమస్యాపూరణం - 677 (కరము కరము మోద)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

కరము కరము మోదకరము గాదె!

ఈ సమస్యను సూచించిన కవిమిత్రునకు ధన్యవాదాలు.

కళ్యాణ రాఘవము - 12

కళ్యాణ రాఘవము - ౧౨
శ్రీమాన్ చిలుకమఱ్ఱి రామానుజాచార్యులు

సీ.
గురునాజ్ఞ జవదాఁటి చరియింపఁ డదియెట్టి

గహనమైనను దాఁటఁగలుగుఁగాని

వెన్నుసూపఁడు వైరివీరు లెందఱనైన

నసహాయశూరుఁడై యడఁచుఁగాని

పరుషత్వ మూనఁడు "పాహిమా" మనఁ జాలు

పగవానినేనిఁ గాపాడుఁగాని

తలఁపు మార్చుకొనండు తనదారి నరికట్టు

జలధినే నింకింపఁజాలుఁగాని

తే.గీ.
ధర్మమయమూర్తి లోకైకధన్వి పరమ
కారుణికుఁడును సత్యసంకల్పుఁ డాతఁ
డట్టి రామున కనురూప యవనిజాత
లక్ష్మణున కట్లె మీ యూర్మిళాకుమారి. (163)
మ.
కల దింకొక్కటి చిన్నమాట - జనకక్ష్మాపాల! మీ తమ్ముఁ గూఁ
తుల నయ్యిర్వురు కన్నెలన్ భరతశత్రుఘ్నుల్ గ్రహింపన్ వలెన్
ఫలియింపన్ వలె సృష్టిశిల్పకళసౌభాగ్యంబు లీనాఁడు; మీ
కులముల్ చల్లఁగ నల్లుకోవలెను దిక్కుల్ నాల్గు పెంపెక్కగన్. (164)

శా.
మీమీ బిడ్డల యీడుజోడుగల నెమ్మే నందచందమ్ములున్
మీమీ వంశవిశుద్ధిగౌరవములున్, మీ దీటు దీటౌ గుణ
స్తోమంబు ల్బహుభోగభాగ్యములు మీ శుద్ధాంతసిద్ధాంతముల్
ప్రేమోదంతములుం బయింబయిగ నన్ బ్రేరేచె నిట్లాడఁగన్. (165)

ఉ.
బందుల వేడ్క మాత్రమె వివాహము గా, దెపుడేని ప్రేమమే
యందుఁ బ్రధానమై బ్రదిమి నంతయుఁ బండువు సేయఁజాలు, తీ
యందన మూటలూరఁగఁ దనంతన యయ్యది పొంగుఁగాని యే
బందమొ వైచి యీడ్చికొనివచ్చిన నిల్కడ గాంచ దింతయున్. (166)

చం.
స్థిరతరపూర్వవాసనలచేఁ బ్రణయ మ్మది విప్పునండ్రు; గు
ర్తెఱుఁగఁగ లేరు తజ్జనకహేతువువ్ గోవిదులేని, నా మహ
త్తరమగు ప్రేమసార మెడఁదల్ గరఁగించి లగించినట్టి యాం
తరదృఢబంధ మూడ్చఁగఁ బితామహుఁ డేని నశక్తుఁ డెమ్మెయిన్. (167)

తే.గీ.
ఆ మృదుప్రేమ మధురమౌగ్ధ్యంపుమాటు
నం బొటమరిల్లి నాల్గుజంటల మనోహ
రాంగకములం దెవో క్రొవ్వెలుంగు పొంగు
లొలుకఁ బోయుచున్నది తృణజ్యోతి పోల్కి. (168)

చం.
అల నలుజంటలం దుదితమౌ ప్రణయమ్మునఁ గొంతసాక్షులై
వెలయును యజ్ఞవాటవనవీధుల పూఁబొదరిండ్ల చేరువల్
చెలియల చాటుమాటులును చెన్నగు సౌధగవాక్షమాలలున్
గలిసియు నిండుగాఁ గలయకం గళలూరు పరస్పరాక్షులున్. (169)

తే.గీ.
ఇంత కొకమాట జనక! మీ యింటిలోనఁ
గలవయోరూపశీలానుగుణమనోజ్ఞ
దంపతుల సంఘటించు కృత్యంబునందు
మదనధనువుకంటెను మదనవైరి
ధనువ మిక్కిలి పేరు కెక్కెను గదోయి!" (170)

చం.
అని ముసినవ్వులొల్కఁ గుశికాత్మజుఁడో విరమించె; బాగు బా
గని తలయూచె దేశికుఁడు; నౌనవు నం చనె వృద్ధరాజు; త
మ్మునిఁ గొనగంటఁ జూచుచుఁ బ్రమోదము పొంగఁ "దథా" స్తటంచుఁ బ
ల్కెను జనకుండు; సభ్యు లదికించిరి శీఘ్రశుభాదిశేషమున్. (171)

చం.
ఇరుకొలముల్ సమమ్ములని యేకగళంబున మీరె పల్కగాఁ
గొఱఁత యిఁ కేమి? బ్రహ్మఋషికుంజరులార! మహోత్సవక్రియల్
నెఱపుఁడు, మాశిరమ్ముల మణిస్రజముల్ భవదాజ్ఞ లంచుఁ దాఁ
గరములు మోడ్చె మైథిలుఁడు గాధికుమారు వసిష్ఠుఁ జూచుచున్. (172)

పద్య రచన - 3

గజేంద్రుని ఆర్తి

చదువును జ్ఞానమునొసగి మ
రి దయను గణపతియు, వాణి; రేపవలును నా
మది వీడక కొలువుండగ
కుదురగు బుద్ధిని నిలుపగ కోరుచు నుందున్.

పరుగున నేతెంచి కరిని
హరి గాచిన తీరు యబ్బురమ్మది భువిలో
విరుగగ పాపపు చయములు
సరసముగా జెపుదు నిపుడు ఛందోరీతిన్.

పన్నగశయనుడవయి నెల
కొన్న కమల నయనుడయిన గోవిందా! యా
పన్నుల గాచెడు దయ నీ
కున్నదనుచు నమ్మె యేనుగు తనదు మదిలో

స్థానబలముగల మకరమ
దేనుగు పాదమును బట్టి యీడ్చ,మడుగులో
తానే పోరెదననుకొని
దీనత పొందక జతనము తీరుగ చేసెన్.

కడకా గజమది యోడుచు
మడుగున నిన్నే పిలిచెను మాధవదేవా!
"వడివడిగా వచ్చి నిలిచి
విడు నీ చక్రము" ననుచును వేడెను తానే.

"సృష్టికి నీవే మూలము
భ్రష్టుడనైతిని తెలియక బ్రతుకుననెంతో
నష్టము పొందితి తండ్రీ!
కష్టము గట్టెక్క నన్ను కావగదయ్యా!"

జనకుండెవ్వరు ప్రాణికి,
జననియదెవ్వరు, పతియును, జాయయదెవరో,
కనగా సంతును స్వంతమె?
యని నాకు కలుగగ చింతలచ్యుత! నాథా!"

ఆదియునంతము నీవే
నాదనుదేమియును లేదు, నమ్మితి"ననగా
సాదరముగ కదలి కరిని
నీ దరి చేర్చి కరుణింప నీవేగితివే!

పాపపు చీకటులు తొలుగ
దీపము నీవైన కథల దెలుపుచు, నన్నున్
కాపాడెడు దైవమగుచు,
గోపాలా! వందనమిదె గొనుమా, కృష్ణా!

రచన
లక్ష్మీదేవి

శుభాకాంక్షలు

సౌర వత్సరాది శుభాకాంక్షలు!

కాంతిమంతమౌ మేషసంక్రాంతి నేడు
రవి ప్రకాశించు నిట నుచ్చ రాశి యందు
సౌరవర్షాది పర్వమీ సదహమందు
నెల్లరకు శుభాకాంక్షలివే జయోస్తు!

శ్రీ పండిత నేమాని రామజోగి సన్యాసి రావు గారు.

సమస్యాపూరణం - 676 (పతినింద గల్గించు)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

పతినింద గల్గించు పరమసుఖమ్ము.

(ఇది ద్విపద. మిత్రులు చేయవలసింది కేవలం పూర్వపాదాన్ని వ్రాయడమే. ఉత్సాహం ఉన్నవారు ఎన్ని పాదాలైనా వ్రాయవచ్చు. మంజరీ ద్విపద వ్రాయకుంటే సంతోషం)

కళ్యాణ రాఘవము - 11

కళ్యాణ రాఘవము - 11

శ్రీమాన్ చిలుకమఱ్ఱి రామానుజాచార్యులు

తే.గీ.
తివిరి నీ తీర్చిదిద్దిన రవికులంపు
రాజుల కెవండు వ్రేల్ సూపు బ్రహ్మతనయ!
క్రొత్తసంబంధమున బుధుల్ కులవిశుద్ధి
దెలుపు టది సంప్రదాయమై వెలసెఁగాక! (153)

తే.గీ.
ఎవరి దివ్యాత్మశక్తిమై నవతరిల్లు
దృఢతరమ్మగు సంతానదీర్ఘతంతు
వమ్మహాత్ముల ప్రస్తావనమ్ముఁ జేసి
సుదిన మగుగాఁత వాసర మ్మిది మునీంద్ర! (154)

చం.
నిమికిఁ గుమారుఁ డయ్యె మిథి; నిర్మితమయ్యెఁ దదీయనామధే
యమునన యీపురమ్ము; జనకాహ్వయుఁ డాతని నందనుండు వి
శ్వమున వెలింగినాఁడు తన చల్లనిపేరున; దానిఁ బూజ్యభా
వమున వహింత్రు మాకులమువారు కిరీటమువోలె నేఁటికిన్. (155)

కలిగెను దేవరాతుఁ డన గణ్యుఁడు తత్కులమందు, దేవతా
వళిఁ గడు నెయ్యుఁడై మెలఁగువాఁ డత, డాతని చేతఁబెట్టె ము
న్నలఘుఁడు శంకరుం డల మహాధను; వద్దియకాదె విక్రమో
జ్వలుఁడగు రామభద్రు కరసంగతి భంగముఁ జెందె నింతకున్. (156)

తే.గీ.
మఱి మహావీర సుధృతి కీర్తిరథ కీర్తి
రాతముఖ్యు లన్వర్థవిఖ్యాతనాము
లాశ లన్ని గెలిచి గర్వ మందఁబోరు
రాజు లయ్యును విషయానురక్తిఁ గొనరు. (157)

ఉ.
ఆవిభు లెల్లరుం గరతలామలకంబగు నాత్మతత్త్వమున్
భావనసేయుచుం బ్రకృతిపాలనముం బొనరింత్రు ధర్మక
ర్మావిరతప్రశాంతిగఁ, దదన్వయమందున హ్రస్వరోముఁ డన్
భూవరుపుత్రులై పొడముపున్నెము సేసితి మేను దమ్ముఁడున్. (158)

మ.
ఘనదర్పోన్నతుఁడై సుధన్వుఁ డను సాంకాశ్యప్రభుం డమ్మహా
ధనువున్ సీతను గోరి పోరి మిథిలాధన్యోపకంఠంబునం
దన ప్రాణమ్ములు వీడె ము న్నది మొద ల్తద్రాజ్యముం బ్రోచు నా
యనుజన్ముండు కుశధ్వజుం డితఁడు ధర్మాయత్తచిత్తంబునన్. (159)

తే.గీ.
ధన్యుఁడను రఘువంశబాంధవము కతనఁ
గూర్మి మొలకల నిత్తు మీ కోరినట్లు
రామలక్ష్మణుల" కఁటన్న భూమివరుని
పలుకులకు సభ సమ్మోదభరితమయ్యె. (160)

తే.గీ.
అంతఁ గేలెత్తి గాధేయుఁ డనియె నిట్లు
"సీతయున్ రాముఁడుం బిడ్డలై తనర్చు
జనకదశరథులారా! మీ సాటి సుకృతు
లవని లేరన్న నిది ముఖస్తవము గాదు. (161)

ఉ.
సీత యయోనిజాత యనఁ జెప్పెడిదే మిఁక రాముఁ డన్ననో
ప్రీతిని వాని ముచ్చటల విన్కలిఁ బ్రొద్దులు పుచ్చుచుందు రు
ద్యోతితలోకులై మెఱయుచుండు మహర్షులు సైత; మింతకున్
భూతల మొక్క పెన్వెలుఁగుఁ బొందుఁ దదుజ్వలభావిజీవికన్. (162)

సమస్యాపూరణం - 675 (గణపతినిఁ గన)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

గణపతినిఁ గన నిందలొదవును గాదే.

ఈ సమస్యను పంపిన కవిమిత్రునకు ధన్యవాదాలు.

కళ్యాణ రాఘవము - 10

కళ్యాణ రాఘవము - 10

శ్రీమాన్ చిలుకమఱ్ఱి రామానుజాచార్యులు

౩

తే.గీ.
"వినయసుధ లొల్కు కనులతో, వెన్నెల వెదఁ
జల్లు లేనవ్వుతోఁ బూర్ణచంద్రునట్లు
వెలుఁగుమో మర్కబింబమై విల్లువిఱుచు
రాఘవుని మూర్తి హృదయదర్పణము విడదు. (135)

తే.గీ.
రాముఁ డొకఁడె కాఁడు, గుణాభిరాము లతని
తమ్ముఁగుఱ్ఱలు ముగురును దత్సదృశులె
కలిగిరే నిట్టి కొడుకులె కలుగవలయు
నహహ! దశరథుఁ డెట్టి పుణ్యంపుగనియొ. (136)

శా.
ఆ గాధేయుఁ డలంతియే! మును వసిష్ఠారాతియై పంతముం
దాఁ గావించినయట్లు బ్రహ్మఋషియై, తన్మాత్ర నిల్పేది తత్
ప్రాగల్భ్యంబునయందు లోక మెఱుఁగం బాల్ పంచుకొన్నట్లుగా
సాగించెన్ రఘురామలక్ష్మణుల కాచార్యత్వ ముత్సాహియై. (137)

ఉ.
ఆతని నేర్పదెంతయొ స్వయజ్ఞము గాచు నెపమ్ము వెట్టి, తా
నీతెఱఁ గా కుమారకుల నిచ్చటికిం గొనితెచ్చి, విశ్వవి
ఖ్యాతులఁ జేసె; నౌరవుర! కాఁగల లోకహితంబు పొంటె సం
ప్రీతిఁ గృతప్రయత్నులయి పేర్మి వహింత్రు గదా మహాత్మకు. (138)

ఆ.వె.
ప్రమద మలర బంధుపరివారసహితుఁడై
తరలి వచ్చినాఁడు దశరథుండు
నాత్మజులును దాను నర్హసత్క్రియలతో
మసలువున్నవారు మనపురమున." (139)

కం.
అని, వేడ్కచూడ నప్పుడె
చనుదెంచిన తమ్ముఁ డౌ కుశధ్వజుతోడన్
జనకుఁ డనుచుండ దశరథ
జనపాలునిఁ దోడితెచ్చి సచివవరుండున్. (140)

ఉ.
జానగు ముత్తెఁపుం గొడుగుచాయల నిండుగఁ బండువాఱు నె
మ్మే నెలప్రాయమున్ మరల మేకొనినట్టు లెలర్ప వీయపుం
బూనిక నేగుఁదెంచె రఘుపుంగవమౌళుల కన్నతండ్రి స
న్మానము మీఱ మౌనివరమంత్రిహితోన్నతబంధుకోటితోన్. (141)

ఆ.వె.
అల వసిష్ఠగాధిజులు స్నేహమున జగా
దివ్విటీలపోల్కిఁ దేజరిల్లు
సన్నివేశ మద్ది జాతిరత్నమ్ములు
పసిఁడిగూళ్లఁ బొదుగు పలుకులవ్వి. (142)

కం.
తఱి యొక్కింత పరస్పర
పరిచయకుశలానుయోగపరిచారములన్
జరుగ దశరథుఁడుఁ గౌశికుఁ
డరుంధతిపతిం గనుఁగొనునంత నతండున్. (143)

కం.
దరహాసభాసమానా
ధరుఁడై యిటు పల్కు "జనకధాత్రీశ! మహా
పురుషుఁడు వైవస్వతమను
వరసుతుఁ డిక్ష్వాకు వనఁగఁ బ్రథితుఁడు జగతిన్. (144)

తే.గీ.
తద్విభునినాఁడె మాయయోధ్యాపురంబు
రాజధానీసమాఖ్య గౌరవము గాంచెఁ
దన్మహావంశమందు మాంధాత వొడమి
కృతయుగ మలంకరించె మౌక్తికముపోల్కి. (145)

తే.గీ.
ఎవని ధర్మరాజ్యమునఁ గాలిడగరాదొ
చెడునడక గన్న తనకన్నకొడుకునకును
జలధు లెవని పే ర్మోయునో సాగరంబు
లన సగరుఁ డాతఁ డీకులమ్ముననె పుట్టె. (146)

తే.గీ.
అల భగీరథుఁ డీ యన్వయమునఁ బొడమి
కపిలకోపాగ్ని భస్మమైన పితృవర్గ
ముద్ధరించెను జిరతపస్సిద్ధి నతని
కాలిజాడలఁ దత్కీర్తి గాయని యయి
పాఱుచున్నది గంగాకుమారి నేడు. (147)

మ.
వృషభంబైన మహేంద్రు నెక్కి యమరుల్ వేనోళ్ళఁ గీర్తింప మున్
వృషపర్వుం గెడపెన్ గకుత్థ్సుఁ డనఁగా విఖ్యాతుఁడై, వీతకి
ల్బిష మీ వంశమునం బురంజయుఁడు తత్ప్రీతిన్ నిజార్ధాసనా
ధ్యుషితుం జేసెను స్వర్గరా జతని శౌర్యోదంత మగ్గింపుచున్. (148)

ఉ.
ఎవ్వఁడు లీలమై గెలిచె నెల్లదెసల్ చిననాఁడె, యెల్ల సొ
మ్మెవ్వఁ డొసంగె దక్షిణగ నేర్పడ విశ్వజిదధ్వరంబులో
నెవ్వని బొక్కసానఁ గురియించెఁ గుబేరుఁడు పైడివాన ము
న్నవ్విభుఁ డౌ రఘుండు తరళాయితుఁ డీ కులరత్నమాలకున్. (149)

తే.గీ.
అతని సంతాన మజుఁడు దిగ్వ్యాప్తకీర్తి
యీ మహారాజు దశరథుఁ డా మహీశు
నందనుఁడు బృందారకానందనుండు
దైత్యసంహారి బహువిధాధ్వరవిహారి. (150)

తే.గీ.
కలిగి రితనికి రామలక్ష్మణు లనంగ
భరతశత్రుఘ్ను లనఁగ నల్వురు కుమారు
లందు మా రామచంద్రు నర్ధాంగి సీత
యమరుఁగద వీరపత్నినా నది యటుండ. (151)

ఉ.
మారునిఁబోలు లక్ష్మణకుమారునకున్ భవదాత్మజాతయౌ
చారుతరాంగి నూర్మిళ నొసంగుట యెల్లర యిష్ట" మంచుఁ దా
నూరకయుండె; నంతట మహోత్సకుఁడై జనకుండు వల్కె నీ
తీరుగ "మౌనివర్య! వినుతింపఁదగున్ భవదీయవాక్యముల్. (152)

సమస్యాపూరణం - 674 (కనరాని విశేషములను)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

కనరాని విశేషములను కవి కాంచుగదా!

ఈ సమస్యను పంపిన కవిమిత్రునకు ధన్యవాదాలు.

ఆహ్వానము

వివాహ మహోత్సవాహ్వానము

స్వస్తిశ్రీ నందన నామ సంవత్సర చైత్ర బహుళ దశమి
తేదీ. 15-4-2012 ఆదివారము రోజున ఉదయము 9-35 గంటలకు
శ్రవణా నక్షత్ర యుక్త వృషభ లగ్న సుముహూర్తమున

మా ఏకైక కుమారుడు

చిరంజీవి క్రాంతి కుమార్ M.C.A., (M.Tech.,)

వివాహము

శ్రీ కావేటి సాంబయ్య, విజయ దంపతుల కనిష్ఠ కుమార్తె

చిరంజీవి లక్ష్మీ సౌభాగ్యవతి కల్పన (M.B.A.,) తో

జరుపబడును. కావున తామెల్లరు విచ్చేసి నూతన వధూవరులను ఆశీర్వదించగలరని ప్రార్థన.

వివాహ స్థలము:
శ్రీ పౌడాల వనరాజు గారి గృహమున
ఆరెపల్లి గ్రామము
హన్మకొండ మండలము
వరంగల్ జిల్లా.

విందు:
వివాహానంతరము

భవదీయులు
కంది శంకరయ్య - శాంతి.
______________________________________
శ్రీ తిరుమలగిరి క్రాంతి కుమార్, స్వాతి దంపతుల అభినందనలతో...

కళ్యాణ రాఘవము - 9

కళ్యాణ రాఘవము - 9

శ్రీమాన్ చిలుకమఱ్ఱి రామానుజాచార్యులు

తే.గీ.
అని మునికి మ్రొక్క "ఓయి, రాజా! త్వదీయ
విమలహృదయమె యిట్టి శ్రేయము గడించె
నింక నీయల్లువానితో నింపుమీఱ
క్షీరసాగర మట్లు నిండారు" మనుచు. (111)

తే.గీ.
ముని పలుకుచుండ రఘుమౌళి మూఁపుదట్టి
"నాయనా! రామభద్ర! యీ నాదు ప్రతిన
పాటి కెక్కింప నెటు శ్రమంపడితివోయి!
మఱపురానిది నీ విక్రమస్ఫురణము" (112)

చం.
అనవుఁడు రాముఁ డిట్లను "మహాత్మ! యిటుల్ మిముబోంట్ల దీవనల్
పొనరిచెఁ గాక యేను నొక ప్రోడనె? యింతకు వీరుఁ డి ప్పురా
తనధను వెత్తినంతటనె తా నుతి కర్హుఁడె? యిద్ది భీతులన్
మనుపుటొ? దుండగీండ్ర పొడమాపుటొ? దిక్కులు గెల్చి పొల్చుటో?" (113)

తే.గీ.
వినయవినమితముగ్ధవదన మొకింత
యెత్తి స్మితపూర్వకమ్ముగా నిట్లు పల్కు
బాలు వాక్సుధ గ్రోలి మార్వలుకలేక
పరవశుఁడువోలెఁ గనుమూసి తెఱచి మరల. (114)

కం.
కని, ధ్యాననిశ్చలవిలో
చననిర్యన్మోదబాష్పజాలము చెక్కి
ళ్ళను దడుపఁ గౌఁగిలించెన్
జనపతి రాము గుణధాము జగదభిరామున్. (115)

తే.గీ.
అప్రయత్నముగ జగత్త్రయమ్ము గెలిచి
యేలినట్లు, బ్రహ్మానందకేళిఁ దేలి
నట్లు దలఁచి యొకింతసే పట్లె నిలిచి
జనకుఁ డెట్టకేనిఁ గుమారిజాడఁ జూడ. (116)

చం.
ఒకచెలి పెన్నెఱుల్ కలయనొత్తుచుఁ బూలజెడం గుదుర్పఁగా
నొకతె యెడంద ముత్తెసరు లొయ్యనఁ జిక్కులువో నమర్ప, వే
ఱొకతె విశీర్ణమౌ తిలక మొద్దిక దిద్ద, మధూకమాల నిం
కొకచెలి కేలనుంపఁ, జెవి నూర్మిళ నవ్వు చెదో వచింపఁగన్. (117)

సీ.
వెలిపట్టుచీర కుచ్చెళుల జరీయంచు

గోటిముత్తెములతోఁ గూడియాడఁ

జరణవిన్యాసంబు జగతిపైఁ గెందమ్మి

పూరెక్కలం గుప్పవోయుచుండ

నందెల చిఱుమ్రోఁత లానందలక్ష్మి లా

స్యమునకు నాందిగీతములు పాడ

సిగ్గువ్రేఁగున వంగు చిన్ని మో మెగబ్రాఁకి

కడగంటి తళుకులు తడలు నెరప

ఆ.వె.
హరుని విల్లు విఱిచి యతిదర్శనీయుఁడౌ
రాముఁ జేర నరిగె రమణి సీత
యంబురాశి ద్రచ్చి యలసిన హరిచెల్వు
గని వరింపఁబోవు కమల పోల్కి. (118)
ఉ.
ఆ నవనీలమేఘరుచిరాంగకు నెంతగ నిల్పికొన్నదో
జానకి కన్నుదోయిఁ, గడు చల్లని నల్లని చెల్వు కల్వపూ
లై నెఱదండ ట్లెగసి యాకరహారము తోడుపాటుగా
భానుకులాంకురంబు మెడపైఁ బడె సంచలదంచలంబుగన్. (119)

ఆ.వె.
పంటవెలఁది కడుపుపంటపై రాము క్రీ
గంటిముద్ర వడుట గాంచి యపుడు
త్రిభువనముల కఱవుదీఱిన ట్లానంద
ముద్రితమ్ములయ్యె మునులకనులు. (120)

తే.గీ.
జనుల కరతాళరవములో మునిఁగిపోయె
నమరదుందుభినిన మాకసమునఁ
బుడిమిఁ బడు పారిజాతపుఁ బూలసోన
జానకీమందహాసాన లీనమయ్యె. (121)

ఆ.వె.
ఎల్లవారి కనులు చల్లనై మిర్మిట్లు
గొనఁగ రాముమ్రోల జనకతనయ
సజలజలధరాగ్రసౌదామనీలీల
క్షణము మెఱసి చనియె సఖులదరికి. (122)

తే.గీ.
జనవిలోచనశ్రేణులు సాగెఁ గొన్ని
సీతతో, రాముపైఁ గొన్ని స్థిరములయ్యె
నూర్మిళాలక్ష్మణుల చూడ్కు లొక్కఁ డగుట
పొంచికొనియుండి యొకకొన్ని కాంచె నపుడు. (123)

సీ.
"ఈ వింటిపందె మెన్నేండ్లు బిడ్డను రద్ది

గొలిపెనమ్మా!" యని పలుకు వార

"లీ చక్కనయ్య తా నిట్టివీరుండని

యనుకొన లేదమ్మ!" యనెడువారు

"మన చిట్టితల్లి యీతనికి నిల్లాలౌట

భాగ్యమమ్మా !" యని పలుకువార

"లెది యెట్లయిన నొక యింటిదయ్యెను సీత

జనకుని చింత వాసె?" ననువార

తే.గీ.
"లమ్మలా! మన బంగారుబొమ్మ నింక
పెండ్లికొమరితగాఁ జేయు వేడ్క లెల్లఁ
గాంచఁగల మమ్మ కన్నుల కఱవుదీఱ"
ననెడు వారును నైరి శుద్ధాంతసతులు. (124)
తే.గీ.
దూత లంపఁగబడిరి సాకేతమునకు
శూన్యహృదయాలఁ జిగురులు జొంపమెత్తఁ
నెలవులకుఁ జేరఁ జనిరి పౌరులు, దిగంత
సీమలకుఁ బ్రాఁకఁదొడఁగె శ్రీరాము కీర్తి. (125)

సమస్యాపూరణం - 673 (పాపములకు మూలము లగు)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

పాపములకు మూలములగుఁ బశుపతి పూజల్.

ఈ సమస్యను సూచించిన పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి ధన్యవాదాలు.

కళ్యాణ రాఘవము - 8

కళ్యాణ రాఘవము - 8

శ్రీమాన్ చిలుకమఱ్ఱి రామానుజాచార్యులు

శా.
"కన్నయ్యా! బుధు లింద్రియాద్యుపరతిం గావించి యోగస్థితిం
గన్నయ్యా! హృదయాబ్జకర్ణిక పయిం గాన్పించు మాయయ్య! యీ
కన్నుందోయికి గోచరించితివిగా కల్యాణసంధాన! మా
కన్నుల్ గట్టు భవద్విలాసములకుం గైమోడ్పు తేజోమయా! (96)

సీ.
నిగమచోరకు వాఁత నెత్తురుల్ గ్రక్కించి

యీవెకా మును ధాత నేలినావు

పాలేటఁ దిరుగు కవ్వపుఁగొండ బరు వది

నీవెకా మూఁపున నిలిపినావు

పువ్వులచెండుగా భూమండలం బెల్ల

నీవెకా మునుకోఱ నెత్తినావు

వనమాలతో పాటు దనుజేంద్రు ప్రేవుల

నీవెకా యెడఁద సంధించినావు

తే.గీ.
నీవెకా యడుగులఁ గొల్చినావు విశ్వ
మీవెకా రక్తబలి యిచ్చినావు పరశు
ధారకుం గూళఱేండ్ల, సౌందర్యనిధిగ
నీవెకా యిప్పు డిట్టు లున్నావు రామ! (97)
కం.
మించెదు నిరుపేదలఁ బ్రే
మించెదు విశ్వహిత మనుగమించెదు భువి నే
మించెదు దుష్టాత్మకుల ద
మించెదు సమయమున విక్రమించెదు రామా (98)

తే.గీ.
ఎట్టి యద్భుతకృత్యము నెంచియేని
నవధరింపరు జనులు మహాత్మ! నిన్ను
లోకమున నీ కటాక్షవిలోకనములు
చల్లఁగా మచ్చుపొడి యెదో చల్లునేమొ? (99)

తే.గీ.
సీత కా దాపె నిం జేరు జీవకళిక
కాదు హరధను వది యహంకార మోయి!
తఱి యెఱిఁగి వచ్చి యద్దాని విఱుచు నీవు
బాలకుఁడవు గావు భువనపాలకుఁడవు. (100)

తే.గీ.
విబుధతతి నెమ్మొగమ్ములు విప్ప, వైరి
పంక్తిముఖములు నేలకు వ్రాల నింక
నలరఁగలవోయి! శ్రీరామ!" యని మహర్షి
వరుల హర్షాశ్రుగద్గదస్వరము నిలిచె. (101)

తే.గీ.
అంత సీతమ్మ వలపోల్కి నలము పసిఁడి
ముసుఁగు సడలింపఁ గాటుకపులుఁగు లట్టు
లోరచూపులు చివ్వునఁ బారిపోయె
దవ్వునం బొల్చు నా రామతరువు దరికి. (102)

తే.గీ.
విక్రమోద్దాము శ్రీరాము వీరకాంతి
మహితమూర్తికి నాపాదమస్తకముగ
వెలఁది యల్లల్ల స్నేహసంభృతకటాక్ష
దృష్టికళికలఁ ద్రిప్పుచు దృష్టి దీసె. (103)

కం.
జడివాన వెలియుగతిఁ జ
ప్పుడు లవి యంతంత కాగిపోయె, జనులలో
నెడనెడఁ గదలిక యలజడి
పొడమె, నిదురవోయి లేచు పొలుపు గనబడెన్. (104)

తే.గీ.
ఘోరరవమున గింగురుగొన్న కర్ణ
ములు మరల స్వస్థపడఁ, గనుల్ నులుముకొనుచుఁ
బ్రజలు గని రప్డు రఘువీరు పదములదరి
సాగిలంబడ్డ హరధనుష్ఖండములను. (105)

తే.గీ.
"విఱిచెనా యిక్కుమారుఁ డీ వింటి నౌర!
యంత పెనుమ్రోఁత యియ్యదియా!" యటంచు
నబ్బురంపాటుతో నెల్ల రరయుచుండ
గాధితనయుఁడు పులకితకాయుఁ డగుచు. (106)

సీ.
శ్రీరాము నభినవోదారతేజమ్ములో

మునుఁగు కన్నుల నఱమోడ్చి నిలుపు

శ్రీరాము వికసితసితపద్మలోచన

ములు జూచి సవితృమండలము జూచు

శ్రీరాము జగదేకవీరమూర్తినిఁ గాంచి

జనకుని కనులలోఁ గనులు గలుపు

శ్రీరాము విగ్రహశ్రీ నిల్చు కన్నులఁ

బోలించి జానకి పొడవు గొలుచు

తే.గీ.
దిక్కుదిక్కున ఘనతపోదీక్ష మిగులఁ
బాటుపడి బ్రహ్మఋషి యైననాఁటికంటె
ఘనత యిపు డేదొ సాధించుకొనినయట్లు
ముదితుఁడై తనలోనె తా మురిసిపోవు. (107)
ఉ.
అంత నృపుండు మౌనివికచాననముం గని "దేవ! యీ జగ
త్కాంతు ననంతశక్తిఁ గనగంటిఁ, గృతార్థత నందఁగంటి, న
న్నింతటి మేటిసేయు నిను నేమి నుతింతుఁ, గృతజ్ఞతానత
స్వాంతపుఁ గాన్కతోడి యొక యంజలి పెట్టెదఁ గాక కౌశికా! (108)

తే.గీ.
ఎచట మిథిలాపురి, యయోధ్య యెచట! యిట్టి
ఘటనకున్ మూల మీవ, నీ కతనఁ బ్రాపు
జిక్క కే యల్లలాడు మాసీత యింక
మావిగున్న కల్లుకొనెడు మల్లెతీఁగ. (109)

తే.గీ.
రాము నర్ధాంగియై దశరథుని యింటి
పెద్దకోడ లనంగ నా ముద్దుబిడ్డ
జనకవంశము మౌక్తికచ్ఛాయ లొలుకఁ
గీర్తిసుధ వోసి మిన్ను బ్రాఁకించు నింక." (110)

సమస్యాపూరణం - 672 (బెదరె దుశ్శాసనుం గని)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

బెదరె దుశ్శాసనుం గని భీముఁ డపుడు.

ఈ సమస్యను సూచించిన పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి ధన్యవాదాలు.

కళ్యాణ రాఘవము - 7

కళ్యాణ రాఘవము - 7

శ్రీమాన్ చిలుకమఱ్ఱి రామానుజాచార్యులు

ఉ.
ఆయెడ నీలనీరజదళాంతరకాంతి వెలార్చు లేఁతనౌ
పై యఱమేను ముందుకకు వ్రాలిచి, చెంగలువల్ హసించు కేల్
దోయి రవంత చాఁచి, తృటిలోనఁ జటుక్కున నుక్కుపెట్టె కీ
ల్వాయఁగ మూఁతవిప్పె రఘుబాలుఁడు వీరకళావిశాలుఁడై. (82)

చం.
గణిలుగణిల్లునం గదలు గంటలకున్ మఖవాటి తల్లడి
ల్లినగతి దోఁప, దాశరథి లీలమెయిం గయివెట్టి పట్టి విల్
గొని వెలికెత్తి, మధ్యమునఁ గూర్చిన ముష్టినిఁ దూఁచి యూఁచి రి
వ్వున నఱత్రిప్పు త్రిప్పి పదభూమి మొదల్ గదియం గరావలం
బన మిడి చక్క నిల్పెను సభాజనవిస్మయభాజనంబుగన్. (83)

తే.గీ.
ఏ మహర్షులు శ్రమపడి యిట్టి హస్త
లాఘవము నేర్పిరోగాని రాఘవునకు
సకలలోకభీకరహరచాప మెత్తి
యంత సేయు టెడమచేతి యాట యయ్యె. (84)

శా.
డాకాలుం బొటవ్రేల వింటిమొద లుట్టంకించి, వేఱొక్క కాల్
వ్యాకోచింపుచు నిల్చు బాలకుని హస్తాగ్రమ్ముతో పాటుగా
నాకర్షించెను కించిదుత్థితదృగంతాలోకనం; బంతలో
నా కోదండము వంగె శౌర్యవిజితంబై యౌదలన్ వ్రాల్చెనాన్. (85)

తే.గీ.
వామకరము గ్రహించు నీ వరుఁ డటంచు
వామకరము గ్రహించె నీశ్వరునిధనువు
నదియ తనపని యని నారి నరయఁ దొడఁగె
దక్షిణము దీనరక్షణదక్షిణమ్ము. (86)

సీ. గట్టిగాఁ గదలనన్ పట్టు బట్టుట నేమొ

గట్టిగాఁ గదలని పట్టు బట్టె

నురుశక్తి నృపతుల నూఁపు లూఁపుట నేమొ

యురుశక్తి నెత్తి యుఱ్ఱూఁత లూఁపె

నిస్సారు లని ఱేండ్ల నిలిపి చూపుట నేమొ

నిస్సార మిది యని నిలిపి చూపెఁ

దలవంపు రాచబిడ్డలకుఁ గూర్చుట నేమొ

తలవంపు క్షణములోఁ గలుగఁజేసెఁ

తే.గీ.
దనకు రాజుల కున్న బాంధవ్యగరిమ
నరసెనో రామబాహు వయ్యవసరముఁ
గాక, తా నేడ? హరకార్ముక మ్మదేడ?
త్రాట బంధించు టేడ? నాఁ దనరె నపుడు. (87)

కం.
గొనయము విలుకొప్పునఁ జ
ప్పునఁ గూరిచి లాఁగె రాఘవుం, డింతకుఁ దా
ధనువుదరి నిలిచి సలిపెడి
పనులు మెఱపు మెఱసినట్లు భాసిలె నంతన్. (88)

తే.గీ.
వామముష్టికిఁ జిక్కి యీశ్వరుని విల్లు
దనకుఁ దా వంగఁ దద్గుణమ్మును గ్రహించు
దక్షిణపుముష్టి యమ్మహాధనువు వంతఁ
జెప్పుటకుఁ బోలె రఘురాము చెవిని డాసె. (89)

తే.గీ.
ప్రళయకాలోగ్రుఁ డని మహీపతులు చూడ
విశ్వపాలకుఁ డని ప్రజావితతి చూడఁ
బుష్పధన్వుఁ డనుచుఁ బువుఁబోండ్లు చూడ
నిండు క్రతుఫల మని జనకుండు చూడఁ
బ్రణవమయమూర్తి యని మహామునులు చూడఁ
జెలఁగి యాత్మేశ్వరుండని సీత చూడఁ
గుండలీకృతదీర్ఘకోదండుఁ డగుచు
నొకక్షణము వీరరాఘవుఁ డొప్పె నపుడు. (90)

ఉ.
అంతట మెండు నిండెఁ బ్రళయధ్వను లెవ్వియొ, సంచలించెఁ ద
త్ప్రాంతము లెల్ల, గుట్టలు గుభాలునఁ గూలినయట్లు, విశ్వ ము
ద్భ్రాంతిని గొన్నటుల్, నభము వ్రస్సినటుల్ కనుమూఁతలౌచు ది
గ్భ్రాంతిఁ బ్రకంపితాంగులయి పౌరులు మూర్ఛమునింగి రెల్లరున్. (91)

మ.
"అకటా! యియ్యది రామకోమలకరవ్యాకృష్యమాణత్రియం
బకబాణాసనభంగసంగతరవంబా! సప్తశైలంబులం
బెకలం జేయునొ? యబ్ధులం గలఁచునో? భేదించునో దిగ్గజ
ప్రకరశ్రోత్రములన్? మహాఫణిఫణాభాగంబులన్ వంచునో
ప్రకటస్ఫూర్తి" నఁటంచు మింట దివిజవ్రాతంబు భీతిల్లఁగన్. (92)

తే.గీ.
ప్రకృతి నిశ్చేష్టమై తోఁచె భయదరవ మ
జాండమున్ వ్రక్కలించిన ట్లయ్యె నపుడు,
విశ్వ ముపసంహృతమ్ము గావించి ప్రళయ
జలధి నెలకొన్న వటపత్రశాయి పోల్కి
వెలసె రఘురాజవంశపు మొలక తాను. (93)

తే.గీ.
అంత సుడియుచు మార్మ్రోయు నయ్యఖండ
నాదవీచికలం దెదురీఁది యీఁది
మునులు సీతయు సౌమిత్రి జనకవిభుఁడు
కనిరి వేర్వేఱు రాము నేకాంతశోభ. (94)

ఆ.వె.
తామె తలలు వంగెఁ, దముదామె పులకలు
మొలిచె, బాష్పధార లొలికెఁ దామె,
మునులు పారవశ్యమున నుండ మోములఁ
బ్రమదనదులు తామె పాఱఁదొడఁగె. (95)

సమస్యాపూరణం - 671 (భామకు లేమకున్ సతికి)

కవిమిత్రులారా,

ఈరోజు పూరించవలససిన సమస్య ఇది...

భామకు లేమకున్ సతికి వారిజనేత్రకు కంబుకంఠికిన్.

కళ్యాణ రాఘవము - 6

కళ్యాణ రాఘవము - 6

శ్రీమాన్ చిలుకమఱ్ఱి రామానుజాచార్యులు

తే.గీ.
"కంటివా దేవ! కల దిందుఁ గార్ముకమ్ము
పణము సీతావధూసమర్పణమున కిది
సానరాపిడి రాజతేజమున కిద్ది
శ్రాంతి త్రైలోక్యవీరవిక్రాంతి కిద్ది. (67)

ఉ.
ము న్నల దక్షయాగమున మూగిన వేలుపుమూఁకఁ జూచి ము
క్కన్నులఁ జిచ్చు లొల్క, వడఁగన్ శశిరేఖ కపర్దసీమలో,
మిన్నుఁ బగుల్చు హుంకృతుల మి మ్మిదె కూల్తు నఁటంచు నల్కఁ బై
చన్నపు డెత్తినట్టి పురసంహరు విల్లిదియే మునీశ్వరా! (68)

చం.
అనఘ! ప్రసన్నుఁడైన శివుఁ డవ్వల మాకులవృద్ధదేవరా
తున కిడె; నాఁటనుండియు నెదుర్కొను మా యిడు నగ్రపూజలన్
ధను విది యాయుధాలయమునం, దిపుడో నృపు లెల్ల రగ్రపూ
జన మొనరించి రించుకయుఁ జాలనముం బొనరింపఁ జాలమున్. (69)

ఆ.వె.
ముదితగతిని జేరె మొదట రాజక మది
పాణిపీడనైకపరవశమున
ముదితగతిని జాఱెఁ దుదకు రాజక మది
పాణిపీడనైకపరవశమున. (70)

చం.
ఎవరును జేయలేనిపని యిట్లు పణ మ్మని రాకొలమ్మునే
యవమతిపాలు సేసితి నఁటం చఖిలావనిపాలు రేకమై
వివిధబలప్రచారముల వేసరి వత్సర మెల్లఁ బోరియున్
వివశతఁ బాఱి రప్పిఱికివీరు లపాస్తసమస్తసారులై. (71)

మ.
ఘనదర్పమ్మున మున్ సుధన్వుఁడను సాంకాశ్యప్రభుం డిమ్మహా
ధనువున్ సీతను గోరి పోరి మిథిలాధన్యోపకంఠంబునన్
దనప్రాణమ్ములు ధారవోసెను మునీంద్రా! యల్పవీర్యుల్ నృపు
ల్గన - నవ్వార్తల కేమి? రాఘవుల కింకం జూపు మీ చాపమున్. (72)

తే.గీ.
కోలలం జిమ్మి హింసించు గోల లేదు
పట్టినం జాలు సీత కే ల్పట్టఁ జేయు
దుర్లలితు లుగ్రధనువని దూర నేమి?
తలఁప నిది యన్నిటన్ శివధనువ కాదె?" (73)

కం.
అని మిన్నకుండె జనకుఁడు
ముని మనుకులతిలకు ముద్దుమోమును గని "నా
యన! రామ! లెమ్ము ధనువును
గనుఁగొను" మని యమృతధారఁ గనుఁగొన విసరెన్. (74)

చం.
అలసపునవ్వుతోడ విలునమ్ములు తమ్మున కిచ్చి, పైడిదు
వ్వలువను గాసె పుచ్చి, వలెవాటున లేనడుముం బిగించి, వే
వలఁగొని మౌనిమ్రోలఁ దలవంచి, మెయిం దళితేంద్రనీలకం
దళరుచి జాలువాఱఁ గయిదండలకండలు పొంగుదేఱఁగన్. (75)

తే.గీ.
అల్లలాడెడి కాకపక్షాళితోడ
నగవులో బీర మొల్కు నెమ్మొగముతోడ
వినయశౌర్యముల్ దొలఁకెడి కనులతోడ
జానులం దాఁటు లోలద్భుజాలతోడ
వెడఁదయై పొంగి వచ్చు లేయెడఁదతోడ
వడి నెగయు గున్నయేనుఁగు నడలతోడ
రాఘవుఁడు వింటిపెట్టెఁ జేరఁ జను నప్పు
డప్పుడమి యెల్ల జవ్వాడునట్లు దోఁచె. (76)
మ.
"ఇది మీఁ దెంచని సాహసంబె యగు" నం "చీ వి ల్లితం డెత్త నే
మిది పిన్నాటయె" యంచు, "వింటిమి కదా! యేపుట్ట నేశేషుఁ డు
న్నది దుర్బోధ" మఁటంచు, "బ్రహ్మఋషి యాజ్ఞాశక్తికిన్ సాధ్య మె
య్యది కా"దంచును రాచబందుగులు మందాలాపముల్ సేయఁగన్. (77)

సీ.
"ఈ చేవముదురని యినకులాంకుర మఁటే

యొకకోల మీటి తాటక నడంచె

నీ వెన్నముద్దయఁటే మండుటెండల

మౌనివెంబడి నరణ్యానిఁ దాఁటె

నీ నల్లగిసెపూవఁటే కూళరాకాసి

కొండల వజ్రముల్ గురిసి మెఱసె

నీ సుధాగుళికయఁటే స్పర్శమాత్రనఁ

బ్రాణముల్ పోసెఁ బాషాణమునకు

తే.గీ.
నహహ! యీ బాలు కేల్ చిగురాకు లేడ,
కఠినకఠినము హరకార్ముక మ్మ దేడ?
యెట్టి సాహసికుఁడు కంటిరే" యఁటంచు
ముచ్చటించిరి తమలోన ముదితలెల్ల. (78)
తే.గీ.
"భువనమోహనుఁ డీ నవయువకుఁ డంచు
మదిఁ దలంపఁడొ మునిజనమౌళి తాను?
కనుఁగొనఁగ లేఁడొ యిసుమంత జనకుఁ, డింత
పట్టుదల యేల విల్లు మోపెట్టుకొఱకు?" (79)

తే.గీ.
అని తలంచుచుఁ జెలుల మధ్యముననుండి
యంతకంతకుఁ గొంగ్రొత్తయైన రాము
చెలువు బరికించు పరవతి సీత కన్ను
లోరముసుఁగున విప్పారెఁ జేరెఁ డంత. (80)

తే.గీ.
పురజనుల గుంపు లెల్లఁ జిత్తరువు లయ్యె
వేలకన్నులు రాముపై వ్రాలి నిలిచెఁ
గొట్టుకొనుచుండె జనకుని గుండె; యపుడె
వృద్ధరా జున్నఁ గడు పెంత పిసికికొనునొ! (81)