22-6-2025 (ఆదివారం)
కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరింపవలసిన సమస్య ఇది...
“స్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి”
(లేదా...)
“స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్”
తేటగీతిఘర్మజలము సిందంగ మాగాణి పండుమురిసిపోవుచు జగమెల్ల భుక్తినందుప్రభునికిడెడు నైవేద్యమ్ము, రైతు మేనిస్వేదముం, బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి!ఉత్పలమాలమేదిని కర్షకుల్ వెతల మేనిని ఘర్మజలమ్ము సిందుచున్గాదెల నింపు ధాన్యమదె ఖాద్యము గాదె జగమ్ముకంతకున్మోదము మీర దేవునకుఁ బూజ ప్రసాదమునౌచు, రైతుదౌస్వేదముఁ, బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్
పేదలకు విందు సేయుచు పిల్చెనామెముందు వేడిగ పాకము నందజేయక్షుత్తు దీర్చుకొనన్, బోవనొత్తుకొనుచుస్వేదముం, బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరిపేదలకై పరిత్రమని వేసవి కాలపు మండుటెండలోసాదము సిద్ధమైనదని చప్పున రండని పిల్చి ముందుగాపైదలి వేడిపాకమును వడ్డన సల్పగ, పోవనొత్తుచున్స్వేదముఁ, బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్
తే॥ భువినిఁ గష్టనష్టములకుఁ బోరి నిలిచిసంపదలఁ గన స్వేదము జాలువారుపిదప సౌఖ్యమబ్బ జనులుఁ బ్రియము మీరస్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పికొనిరిఉ॥ మేదిని కష్టనష్టములు మిన్నగఁ బొందిన నెందరెందరోమోదము మీర సంపదలఁ బొందిరి ఘర్మజలమ్ము చిందఁగన్సేదయుఁ దీరె నెమ్మదిగ స్వేదము సంపద రూపమొందె నాస్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్కష్టేఫలీ అండి. అందరూ అనుభవించినదే నండి
వేసవి దినములందలి వేడి నోర్చదాటి వృక్షమొసంగెడు ధవళవర్ణస్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరిపల్లె జనులు శరీరపు బాగుగోరి
ఆరు గాలము శ్రమియించు నన్న దాత జనుల కడుపులు నింపెడు శక్తి యుతుడు కష్ట పడుచును చిందించు కమ్మ నైన స్వేద మును పాయసమ్మ ని చెప్పు కొనిరి
అప్పుడెప్పుడొ చేసిన యప్పులనుచుతిరిగి రాబట్టు కొనుటకై దొరలు వారువెట్టి చాకిరి పేరున పేద జనులస్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి.వాదన జేయనేల యిది వాస్తవ మంటిని యాలకించుమాపేదల పాత బాకియని వేతన మిచ్చుట మాని వెట్టియే మోదమటంచు స్వార్థమున భూపతు లెల్ల గరీబు రక్తమున్ స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్.
తేటగీతి గర్భిత సీస పద్యం.సీ : ఋక్కులన్ జదువ నా ఋషి తుల్యు లెల్లరుబ్రతికె వేద మ్మని ప్రజకు దోచెసామవేదం బూని సాగించగా వారుసంగీత మిది యను జ్ఞాన మబ్బెవా రధర్వణవేదపఠనమ్మొనర్పగాభారతీయుల లోని ప్రతిభ దెలిసెవినుచు బాలుని యజుస్,వేదమున్ బాయసమ్మని చెప్పికొనిరి విద్యార్థు లెల్లఆ.వె:వేదవిద్య నేల విడచి వేసెద రయ్యదాని మించు విద్య ధరణి లేదుఅర్థ మరయ ఘనమె,అర్థమ్ము కాకున్నవినిన విందు కాదె వీనులకును!(స్వేదం నుంచి వేదం ను విడగొట్టటానికి ఈ ప్రయత్నం చేసాను.యజుర్వేదం లోని మంత్రాన్ని "యజుస్" అంటారు.యజుస్+వేదము అన్నపౌడు స్వేదము వచ్చింది.)
ఉ:పేదతనమ్ము తో నవయు విప్రకుమారుడు సస్వరమ్ము గావేదము నుచ్చరించు తరి వీనులవిందుగ నుండ క్రొత్తగావేదము నేర్చు గోరికన బ్రీతి వహించియు గొప్ప నీ యజు,స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్”.
ఖేదములెన్నొ సైచివిసుగేమియు జెందకనారుగాలమున్స్వేదమునోడ్చి కర్షకులు సేద్యము సల్పుచు పల్లటమ్ములన్మోదముగా భరించి ఫలమున్, దలబోయుచు కర్షకాళిదౌస్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్
ఆరుగాలము కష్టించి యన్నదాతపంట పండించి ఫలసాయమింటఁజేర్చకష్ట ఫలమును గన్నులఁగాంచి రైతుస్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి
ఉ:మోదము జూపగా దనదు మోమున బ్రేక్షకు లెల్ల మెచ్చి యామోదము నీయ నాశ బడి,మోహము వీడక నాట్య మందునన్వేదన ద్రొక్కిపెట్టి తన విద్యను జూపెడు భామ పొందగాస్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్”(నాట్యం చేసే ఆమెకి చెమటలు పడుతున్నాయి.ఆ శ్రమని చూడక ఆ నాట్యాన్ని అంతా పాయసం అనుకొని ఆస్వాదించారు.)
జలము కాదిది సత్య మెంచంగఁ దాముపడ్డ కష్టములకుఁ గన్న ఫలిత మంచు వడి వడి తమ వస్త్రమ్ములఁ దుడిచికొంచు స్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి గాదిలి దేవ మిత్రుఁ డట కామిని వేషము దాల్చి యా ద్విషత్సూదనుఁ డా సుధా రసము దూర్ణము బంచఁగఁ గైతవమ్మునన్ వేదన తోడి సత్ఫలముఁ బ్రీతిని స్వీయ మహా పరిశ్రమస్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలి రెల్లరున్
సమస్య:స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁజిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్”ఉత్పలమాల:మోదము గల్గె దాస్యమును, మోసము చేరిన వారు, బోవఁగన్ ఖేదపు జీవనమ్మునను, ఖేలన దోచెను, వెల్గురేఖలున్ రోదన వోయి, జీవనము రోయక సాగగ నెంచి, స్వేఛ్ఛయన్ స్వేదముఁ, బాయసమ్మనుచుఁజిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్”
పిన్నక నాగేశ్వరరావు.హైదరాబాద్.కష్టపడి నారుగాలము కర్షకులునుఘర్మ జలమును చిందించి కాయమంతస్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పికొనిరిబంధువులకు మిత్రులకును వాసిగాను.
తేటగీతి
రిప్లయితొలగించండిఘర్మజలము సిందంగ మాగాణి పండు
మురిసిపోవుచు జగమెల్ల భుక్తినందు
ప్రభునికిడెడు నైవేద్యమ్ము, రైతు మేని
స్వేదముం, బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి!
ఉత్పలమాల
మేదిని కర్షకుల్ వెతల మేనిని ఘర్మజలమ్ము సిందుచున్
గాదెల నింపు ధాన్యమదె ఖాద్యము గాదె జగమ్ముకంతకున్
మోదము మీర దేవునకుఁ బూజ ప్రసాదమునౌచు, రైతుదౌ
స్వేదముఁ, బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్
పేదలకు విందు సేయుచు పిల్చెనామె
రిప్లయితొలగించండిముందు వేడిగ పాకము నందజేయ
క్షుత్తు దీర్చుకొనన్, బోవనొత్తుకొనుచు
స్వేదముం, బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి
పేదలకై పరిత్రమని వేసవి కాలపు మండుటెండలో
సాదము సిద్ధమైనదని చప్పున రండని పిల్చి ముందుగా
పైదలి వేడిపాకమును వడ్డన సల్పగ, పోవనొత్తుచున్
స్వేదముఁ, బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్
తే॥ భువినిఁ గష్టనష్టములకుఁ బోరి నిలిచి
రిప్లయితొలగించండిసంపదలఁ గన స్వేదము జాలువారు
పిదప సౌఖ్యమబ్బ జనులుఁ బ్రియము మీర
స్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పికొనిరి
ఉ॥ మేదిని కష్టనష్టములు మిన్నగఁ బొందిన నెందరెందరో
మోదము మీర సంపదలఁ బొందిరి ఘర్మజలమ్ము చిందఁగన్
సేదయుఁ దీరె నెమ్మదిగ స్వేదము సంపద రూపమొందె నా
స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్
కష్టేఫలీ అండి. అందరూ అనుభవించినదే నండి
వేసవి దినములందలి వేడి నోర్చ
రిప్లయితొలగించండిదాటి వృక్షమొసంగెడు ధవళవర్ణ
స్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి
పల్లె జనులు శరీరపు బాగుగోరి
ఆరు గాలము శ్రమియించు నన్న దాత
రిప్లయితొలగించండిజనుల కడుపులు నింపెడు శక్తి యుతుడు
కష్ట పడుచును చిందించు కమ్మ నైన
స్వేద మును పాయసమ్మ ని చెప్పు కొనిరి
అప్పుడెప్పుడొ చేసిన యప్పులనుచు
రిప్లయితొలగించండితిరిగి రాబట్టు కొనుటకై దొరలు వారు
వెట్టి చాకిరి పేరున పేద జనుల
స్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి.
వాదన జేయనేల యిది వాస్తవ మంటిని యాలకించుమా
పేదల పాత బాకియని వేతన మిచ్చుట మాని వెట్టియే
మోదమటంచు స్వార్థమున భూపతు లెల్ల గరీబు రక్తమున్
స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్.
తేటగీతి గర్భిత సీస పద్యం.
రిప్లయితొలగించండిసీ : ఋక్కులన్ జదువ నా ఋషి తుల్యు లెల్లరు
బ్రతికె వేద మ్మని ప్రజకు దోచె
సామవేదం బూని సాగించగా వారు
సంగీత మిది యను జ్ఞాన మబ్బె
వా రధర్వణవేదపఠనమ్మొనర్పగా
భారతీయుల లోని ప్రతిభ దెలిసె
వినుచు బాలుని యజు
స్,వేదమున్ బాయస
మ్మని చెప్పికొనిరి విద్యార్థు లెల్ల
ఆ.వె:వేదవిద్య నేల విడచి వేసెద రయ్య
దాని మించు విద్య ధరణి లేదు
అర్థ మరయ ఘనమె,అర్థమ్ము కాకున్న
వినిన విందు కాదె వీనులకును!
(స్వేదం నుంచి వేదం ను విడగొట్టటానికి ఈ ప్రయత్నం చేసాను.యజుర్వేదం లోని మంత్రాన్ని "యజుస్" అంటారు.యజుస్+వేదము అన్నపౌడు స్వేదము వచ్చింది.)
ఉ:పేదతనమ్ము తో నవయు విప్రకుమారుడు సస్వరమ్ము గా
రిప్లయితొలగించండివేదము నుచ్చరించు తరి వీనులవిందుగ నుండ క్రొత్తగా
వేదము నేర్చు గోరికన బ్రీతి వహించియు గొప్ప నీ యజు,
స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్”.
ఖేదములెన్నొ సైచివిసుగేమియు జెందకనారుగాలమున్
రిప్లయితొలగించండిస్వేదమునోడ్చి కర్షకులు సేద్యము సల్పుచు పల్లటమ్ములన్
మోదముగా భరించి ఫలమున్, దలబోయుచు కర్షకాళిదౌ
స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్
ఆరుగాలము కష్టించి యన్నదాత
రిప్లయితొలగించండిపంట పండించి ఫలసాయమింటఁజేర్చ
కష్ట ఫలమును గన్నులఁగాంచి రైతు
స్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి
ఉ:మోదము జూపగా దనదు మోమున బ్రేక్షకు లెల్ల మెచ్చి యా
రిప్లయితొలగించండిమోదము నీయ నాశ బడి,మోహము వీడక నాట్య మందునన్
వేదన ద్రొక్కిపెట్టి తన విద్యను జూపెడు భామ పొందగా
స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్”
(నాట్యం చేసే ఆమెకి చెమటలు పడుతున్నాయి.ఆ శ్రమని చూడక ఆ నాట్యాన్ని అంతా పాయసం అనుకొని ఆస్వాదించారు.)
జలము కాదిది సత్య మెంచంగఁ దాము
రిప్లయితొలగించండిపడ్డ కష్టములకుఁ గన్న ఫలిత మంచు
వడి వడి తమ వస్త్రమ్ములఁ దుడిచికొంచు
స్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పి కొనిరి
గాదిలి దేవ మిత్రుఁ డట కామిని వేషము దాల్చి యా ద్విష
త్సూదనుఁ డా సుధా రసము దూర్ణము బంచఁగఁ గైతవమ్మునన్
వేదన తోడి సత్ఫలముఁ బ్రీతిని స్వీయ మహా పరిశ్రమ
స్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁ జిత్తము రంజిలఁ గ్రోలి రెల్లరున్
సమస్య:
రిప్లయితొలగించండిస్వేదముఁ బాయసమ్మనుచుఁజిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్”
ఉత్పలమాల:
మోదము గల్గె దాస్యమును, మోసము చేరిన వారు, బోవఁగన్
ఖేదపు జీవనమ్మునను, ఖేలన దోచెను, వెల్గురేఖలున్
రోదన వోయి, జీవనము రోయక సాగగ నెంచి, స్వేఛ్ఛయన్
స్వేదముఁ, బాయసమ్మనుచుఁజిత్తము రంజిలఁ గ్రోలిరెల్లరున్”
రిప్లయితొలగించండిపిన్నక నాగేశ్వరరావు.
హైదరాబాద్.
కష్టపడి నారుగాలము కర్షకులును
ఘర్మ జలమును చిందించి కాయమంత
స్వేదముం బాయసమ్మని చెప్పికొనిరి
బంధువులకు మిత్రులకును వాసిగాను.