చం:పరువుగనే పతివ్రతల పాత్రల దాల్చు నటీమణుల్ కదా స్థిరమగు కీర్తి నొంది ప్రజ చేత, నవార్డులు పొంది రెన్నియో పరువును వీడి నృత్యముల,పాటల సత్వర కీర్తి బొందగా బరువని వల్వలన్ విడుచు భామినిఁ గాంచి ప్రశంసలిచ్చిరే? (అర్థనగ్ననృత్యాలు చేసే నటీమణులకి అంతగా ఆవార్డులు రాక తాత్కాలిక మైన చప్పట్లే దక్కి ,పరువు గా నటించిన హీరోయిన్లకే మెప్పులు,ఆవార్డులు దక్కుతుంటాయి.)
కందం
రిప్లయితొలగించండిభరతావని ప్రాశస్త్యము
మెరిపించును కట్టుబొట్టు మిన్నగననుచున్
బరదేశి చీరఁ దాల్చినఁ
బరువని వల్వలను విడుచు భామకు స్తవముల్
(దాల్చినన్+పరువు+అని)
చంపకమాల
తొలగించండిమరిమరి చూడనొప్పెడును మాన్యత గల్గిన కట్టుబొట్టులన్
తిరమగు కీర్తితో భరతదేశము భాసిల విశ్వమంతటన్
మురిసి విదేశియైన మది ముచ్చట దీరఁగ చీరఁదాల్చుటన్
బరువని వల్వలన్ విడుచు భామినిఁ గాంచి ప్రశంసలిచ్చిరే
పెరిగిననాగరికంబున
రిప్లయితొలగించండిసరిగంచులచీరయంత చాలగమరుగై
పరుగునువెట్టగవీలుగ
బరువనివల్వలనువిడచు భామకుస్తవముల్
కరుణామయి కాంచెనచట
రిప్లయితొలగించండిదురదృష్టుల మేనిపైని దువ్వలువలనే
చిరుగుల వలనన్ బోవున్
బరువని వల్వలను విడుచు భామకు స్తవముల్
[విడుచు = దానమిచ్చు]
కరుణకు మారుపేఱగుచు కష్టములన్ దొలగించు పూనికన్
తొలగించండినిరతము బీదవారలకు నెమ్మదిఁ దోడ్పడు మెచ్చులాడిరో!
చిరిగిన వస్త్రముల్ తొడుగ స్త్రీలకు శీఘ్రమె పోవునిచ్చటన్
బరువని వల్వలన్ విడుచు భామినిఁ గాంచి ప్రశంసలిచ్చిరే!
[ఇచ్చటన్+పరువు+అని; విడుచు = దానమిచ్చు]
చిరిగిన వస్త్రములు కట్టిన స్త్రీలకు పరువు పోతుందని వలువలు దానము చేసిన భామిని ప్రశంసలు పొందినదని భావము.
రిప్లయితొలగించండిపిరిమిని బంధువు దళసరి
యరచట్టను జన్మదినమటంచును తేగా
ధరియించి పిల్ల డేడ్వగ
బరువని వల్వలను విడుచు భామకు స్తవముల్.
అరుణుడు తా ప్రచండుడయి యత్యధికొష్ణము రాల్చు కాలమున్
బిరిమిని తెచ్చె బంధువొక పేరిణి జన్మదినమ్మటంచు, నం
గరకను వేసినంత నపగండడు తాళగ లేక నేడ్వగా
బరువని వల్వలన్ విడుచు భామినిఁ గాంచి ప్రశంసలిచ్చిరే.
అరుదగు శీతల ముండగ
రిప్లయితొలగించండిబిరుసగు బట్టలు ముసుగుగ వేసుకొనంగన్
చిరు సమయమందె వాటిని
బరువని వల్వలను విడుచు భామకు స్తవముల్
పెరిగిననాగరీకమున భేదములెంచని సభ్యసంస్కృతిన్
రిప్లయితొలగించండిమెఱపునుతీగలాయనగ మెప్పునుబొందగ ప్రాకు లాడుచున్నారు
వెరపునులేనివేషములపెంచిరినవ్యతయంచుమూర్ఖులై
బరువనివల్వలన్విడచుభామినిగాంచిప్రశంసలిచ్చిరే
ప్రాకులాడుచున్
రిప్లయితొలగించండికం॥ విరిసిన నవ నాగరికము
రిప్లయితొలగించండిమెరయఁగ చిత్రములు నేఁడు మేటిగఁ గనఁగన్
ధరణిని మారెను పద్ధతి
బరువని వల్వలను విడుచు భామకు స్తవముల్
చం॥ అరయఁగ నేఁడు నాగరికమంచును విచ్చిన నూత్న రీతులన్
వరమగుఁ జిత్ర రాజములఁ బాటలు నాట్యము మెప్పునొందఁగా
నరకొర దుస్తులే మెరియు నంచుఁదలంచి ధరించి సాగగన్
బరువని వల్వలన్ విడుచు భామినిఁ గాంచి ప్రశంసలిచ్చిరే!
ధర సరసంబు పండుగకు దాల్చగ చీరలు తీసుకొందుమం
రిప్లయితొలగించండిచు రమణి గీత కోరెననసూయను! వద్దని పల్కినంత, తా
నరువుగనివ్వజూపనరువక్కర లేదని, వద్దు వద్దు డా
బరువని వల్వలన్ విడుచు భామినిఁ గాంచి ప్రశంసలిచ్చిరే!!
తాన్ + అరువుగను + ఇవ్వ + చూపన్ + అరువు + అక్కర లేదని = తానరువుగనివ్వజూపనరువక్కర లేదని
డాబు + అరువు + అని = డాబరువని
అరుదుగ లభియించె ననుచు
రిప్లయితొలగించండిమురిపించె డి వస్త్ర ములను మోహము తోడ న్
ధరి యింప నెంచి రి గదా
బరువని వల్వ లను విడుచు భామకు స్తవ ముల్
అరుణుని కిరణముల భువిని
రిప్లయితొలగించండితరిగొని యూష్మమ్ము దిశల తలిరుకొనఁగ నా
తెరవున తన సుతునకవియె
బరువని వల్వలను విడుచు భామకు స్తవముల్
అరకొర దుస్తులందు దమ‌యంగములెల్ల బహిర్గతంబవన్
రిప్లయితొలగించండిపరువొకొ? యంచు పండితుడు భాషణమందున నుగ్గడించగా
సరియగు మార్గమెంచుకొని చక్కని చీరను గట్ట స్త్రీలకుం
బరువని వల్వలన్ విడుచు భామినిఁ గాంచి ప్రశంసలిచ్చిరే
కం:బరువగు బట్టల మూటల
రిప్లయితొలగించండిచెరువుకు మోసెడు కులమను చెర విడి పదవుల్
ధరియించ, చదువు పొందగ
బరువని వల్వలను విడుచు భామకు స్తవముల్”
(చాకలి కులం లో జన్మించింది కానీ పదవులు,చదువు కోరుకొని బట్టల బరువుని వదిలించుకొన్నది.)
చం:పరువుగనే పతివ్రతల పాత్రల దాల్చు నటీమణుల్ కదా
రిప్లయితొలగించండిస్థిరమగు కీర్తి నొంది ప్రజ చేత, నవార్డులు పొంది రెన్నియో
పరువును వీడి నృత్యముల,పాటల సత్వర కీర్తి బొందగా
బరువని వల్వలన్ విడుచు భామినిఁ గాంచి ప్రశంసలిచ్చిరే?
(అర్థనగ్ననృత్యాలు చేసే నటీమణులకి అంతగా ఆవార్డులు రాక తాత్కాలిక మైన చప్పట్లే దక్కి ,పరువు గా నటించిన హీరోయిన్లకే మెప్పులు,ఆవార్డులు దక్కుతుంటాయి.)
ఉరమందు నొక్క పుట్టము
రిప్లయితొలగించండితరుణీ మణి కటినొకండు తనరుచు నుండం
బురి పుట్టంబన్యమ్ముల
బరు వని వల్వలను విడుచు భామకు స్తవముల్
కరములఁ గంకణమ్ములును గాళుల గజ్జెలు మ్రోగుచుండఁగా
నురమునఁ బైడి హారము సముజ్జ్వల కాంతుల నీనుచుండఁగా
మురిపము లొల్కు చిన్ని నగు మోమున నాడెడు చంటిపాపకున్
బరు వని వల్వలన్ విడుచు భామినిఁ గాంచి ప్రశంస లిచ్చిరే
కం:పరు లిచ్చు పలుచ చీరల
రిప్లయితొలగించండిమురిపెము గా దొంగిలించు మోయుట సులువై,
హరియింపక నావి "ముతక,
బరు"వని వల్వలను విడుచు భామకు స్తవముల్”
(ఆ చాకలి పలచగా ఉన్న చీరలని కాజేస్తుంది కానీ నా చీరలు ముతకగా ఉంటాయని దొంగిలించదు కనుక మెచ్చుకుంటాను.)
రిప్లయితొలగించండిపిన్నక నాగేశ్వరరావు.
హైదరాబాద్.
భరతావనిలో చీరలు
కరములతో నేసినవియె కావలెననుచున్
పరదేశానివి కట్టిన
బరువని వల్వలను విడుచు భామకు
స్తవముల్.