ఆ.వె:విప్రుడొకడు తనను వేధించ శిష్యుని శస్త్ర విద్య తో నశాంతుడగుచు వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయను జంప జాలు ఫుత్రు బడయ జన్నమునకు. (దాయ=శత్రువు.ద్రోణుని చంపే కొడుకు కోసం ద్రుపదుడు యజ్ఞం కోసం చేరాడు.)
ఉ:దూరమొనర్చి మైత్రి యల ద్రోణుని,విప్రుని చౌక జేయుచున్ దూరగ నేల?యజ్ఞుడయి దూరెను పో ఒక శిక్ష బొంద దా నేరము దల్చి సిగ్గు బడ నేరక యా పగ నింక బెంచుచున్ వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగఁ గాంచ రిపుండు తోఁచెనే” (అంతా కలిపి ఒక బ్రాహ్మణుణ్ని అవమానించాడు.దానికి శిక్ష అనుభవించాక నేరానికి సిగ్గు పడక ఇంకా పగ పెంచుకొని ఆ బ్రాహ్మణ్ని చంపే వారసుడి కోసం యజ్ఞ మేమిటి? నిజానికి అతడంత ప్రథానం గా భావించ దగ్గ శత్రువు కాదు కదా! అది కేవలం రాచరికపు అహంకారం.)
ఆటవెలది
రిప్లయితొలగించండిబాలకృష్ణుఁ జంపఁ బంపించ కంసుండు
నందమైనరూపునతివయౌచు
పూతన విషకుంభపుటెదతో మధురకున్
వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయ!
ఉత్పలమాల
కోరఁగ సాయమున్ హరిని, కూర్చొనఁజాలక పాద పీఠమున్
కౌరవ రాజరాజు కొనె గౌరవ మంచును శీర్ష పీఠమున్
జేరియు మీదటన్ తొలుత చెల్లెను క్రీడియె! కృష్ణ ప్రేమకున్
వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగఁ గాంచ రిపుండు తోఁచెనే!
పుత్ర పౌత్ర పంక్తి పొందని ధనికుడు
రిప్లయితొలగించండిబడెను వీలు నామ వ్రాయ కుండ ;
చనిన వాని యాస్తి చక్కగ పొందెడు
వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయ
*(హిరణ్య కశ్యపుడు నారదునితో పలికిన మాటలు)*
రిప్లయితొలగించండిఅసుర జాతికెల్ల నధిపుడు వీడంచు
నమ్మియుంటి నోయి నారద విను
శత్రునామమెపుడు జపియించు చుండెనే
వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయ
ఫేరవ జాతి శ్వస్తనపు విట్పతి వీడని మోదమందితిన్
నారద! నీలిరాగమున నాసుతు బెంచదలంచ నేమి దై
త్యారిని స్మరియించుచు నతండిట ప్రక్కన బల్లమయ్యె నే
వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగఁ గాంచ రిపుండు తోఁచెనే.
శ్రీరస కావ్యనాయకుడుఁజేరెనయోధ్యకుఁ బత్నితోడఁకై
రిప్లయితొలగించండివారములందగా నచటఁబట్టము గట్టిరి దేశవాసులున్,
దారనుఁబంపివేసెగద ధర్మమటంచును రామమూర్తిఁనే
వారసు రాకకై యెదురుపన్నుగ గాంచఁరిపుండుతోచెనే?
కొరుప్రోలు రాధాకృష్ణ రావు
తనకు శత్రువైన తనమేనయల్లుని
రిప్లయితొలగించండిప్రాణభీతిచేత బైసికొనఁగ
చెఱను మ్రగ్గుచున్న చెల్లెలు దేవకి
వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయ
కారణజన్ముడై భువిని కంసుని ద్రుంచగ ద్వాపరంబునన్
రిప్లయితొలగించండికోరిజనించె కృష్ణునిగ కోమలి దేవకి గర్భమందునన్
చారకమందునుంచి సహజన్ వసుదేవుల కక్కసమ్ముగా
వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగఁ గాంచ రిపుండు తోఁచెనే
ఆ॥ ఆజి యందు రిపులు మోజుపడి సలుపఁ
రిప్లయితొలగించండిబ్రాణనష్టముఁ గని పరితపించఁ
దప్పుఁ దెలిసి కొనుచుఁ దగు రీతి మసలఁగ
వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయ
ఉ॥ వీరులు వైరులిద్దరును భీకర యుద్ధము సల్పుచుండఁగన్
బోరునఁ బ్రాణనష్టమును భూరిగఁ గాంచఁగఁ దల్లడిల్లుచున్
మారిరి సఖ్యతా విలువ మన్నన సేయఁగ నెంచ నా విధిన్
వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగఁ గాంచ రిపుండు తోఁచెనే!
అశోకుడు కళింగ యుద్ధము తరువాత మారినటులనండి
ఉ.
రిప్లయితొలగించండిసారస సంభవ ప్రముద చారు కళాయుత కాంతకున్ వడిం
దీరుగఁ బూజలన్ సలుప దీక్షగఁ జెన్ను కవిత్వ శక్తికై
యూరిని చేరఁ దాను సుఖ యోగము వీడెను, నాదు కంటికిన్
వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగఁ గాంచ రిపుండు దోచెనే !
స్థిర చరా స్తు లన్ని చెక్కు చెదర కుండ
రిప్లయితొలగించండివీలు నామ వ్రాయ వెదుకు చుండ
కలుగ లేదు దనకు కలిమి బొంద గలుగు
వార సు గన నెంచ జేరె దాయ
వేగమె తొలివేల్పు విద్యను నేర్వ నౌ
రిప్లయితొలగించండిరసుని బంపెగద హిరణ్య కశిపు
డే! హరిని భజించు డింగరి తోననె
వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయ
వేరము రాక్షసోచితపు విద్యను నేర్వగఁ బంపె పుత్రునిన్
బోరనఁ జెప్పమంచు దితి పుత్రుడు కోరెను దీర్ఘదర్శినే
ఘోరముగా సుతుండు హరిఁ గొల్చుట కన్గొని బల్కెనిట్టులన్
వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగఁ గాంచ రిపుండు తోఁచెనే
ఆ.వె:విప్రుడొకడు తనను వేధించ శిష్యుని
రిప్లయితొలగించండిశస్త్ర విద్య తో నశాంతుడగుచు
వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయను జంప
జాలు ఫుత్రు బడయ జన్నమునకు.
(దాయ=శత్రువు.ద్రోణుని చంపే కొడుకు కోసం ద్రుపదుడు యజ్ఞం కోసం చేరాడు.)
ఉ:దూరమొనర్చి మైత్రి యల ద్రోణుని,విప్రుని చౌక జేయుచున్
రిప్లయితొలగించండిదూరగ నేల?యజ్ఞుడయి దూరెను పో ఒక శిక్ష బొంద దా
నేరము దల్చి సిగ్గు బడ నేరక యా పగ నింక బెంచుచున్
వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగఁ గాంచ రిపుండు తోఁచెనే”
(అంతా కలిపి ఒక బ్రాహ్మణుణ్ని అవమానించాడు.దానికి శిక్ష అనుభవించాక నేరానికి సిగ్గు పడక ఇంకా పగ పెంచుకొని ఆ బ్రాహ్మణ్ని చంపే వారసుడి కోసం యజ్ఞ మేమిటి? నిజానికి అతడంత ప్రథానం గా భావించ దగ్గ శత్రువు కాదు కదా! అది కేవలం రాచరికపు అహంకారం.)
కన్న వారిపైన గౌరవ మది సున్న
రిప్లయితొలగించండియన్న దమ్ములందు నరుదు ప్రేమ
కాసులందు రక్తి గల యట్టి కలిలోన
వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయ
ఘోర తరాఘ వర్తనుఁడు కొడ్కట విప్ర కులాగ్రనేతకున్
సూర కులైక రాజునకు సూనుఁ డొసంగెఁ గలంత నిత్యమున్
వారక దానవేంద్రునకు వైష్ణవ భక్తుఁడు పుత్రుఁ డయ్యెనే
వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగఁ గాంచ రిపుండు తోఁచెనే
సవతికన్నముందుసంతుతనకుపుట్ట
రిప్లయితొలగించండినాస్తు లెల్ల స్వంత మగునటంచు
మదినితలచిమంచిమాటలనాడుచు
*"వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయ”*
కోరగసంతురక్కసుడు కోమలి గర్భము దాల్చినంతనే
*వారసు రాకకై యెదురు పన్నుగ గాంచ రిపుండు తోచెనే*
తీరుగ బాల్యమాదిగను దేవుని యందున భక్తి హెచ్చగా
కూరిమివీడిబాధలిడె కుత్సితబుద్ధినిపూనితండ్రియే
రిప్లయితొలగించండిపిన్నక నాగేశ్వరరావు.
హైదరాబాద్.
మాట వినని సుతుకు మరణ శిక్షలు వేయ
జడియక హరి నామ జపము చేసి
స్తంభమందు జూపె శత్రువైన హరిని
వారసుఁ గన నెంచఁ జేరె దాయ.