చమత్కార పద్యాలు - 216

త్రింశదర్థ పద్యరత్నము

          దాదాపు పది సంవత్సరాల క్రితం ఒక ఆదివారం హైదరాబాదు ఆబిడ్స్‌లోని పాతపుస్తకాల దుకాణంలో ఒక పుస్తకం కొన్నాను. ఇంటికి వచ్చి దానిని తిరగేస్తుంటే అందులో ఒక చిన్న కాగితం ముక్క ఉంది. ఆ కాగితంలో ఒక ఆటవెలది పద్యం ఉంది. దాని క్రింద "ఈ పద్యమునకు ముప్పై అర్థములు ఉన్నవి" అని వ్రాసి ఉంది. ఆ పద్యం ఇది....

భూరి జఠర గురుఁడు నీరజాంబక భూతి
మహిత కరుఁ డహీన మణి కలాపుఁ
డలఘు సద్గణేశుఁ డగ్రగోపుఁడు మహా
మర్త్యసింహుఁ డేలు మనల నెపుడు.  

          ఈ పద్యం గురించిన వివరాలకోసం కొందరిని అడిగాను. చెప్పలేకపోయారు. చివరికి డా. ఏల్చూరి మురళీధర రావు గారిని అడిగాను. వారు ఇది పోకూరి కాశీపతి గారి పద్యమని, దీని వ్యాఖ్యానం తమ వద్ద ఉన్నదని, వెదకి తెలియజేస్తామని చెప్పారు. తరువాత మరచిపోయారేమో? దీని విషయం నేనూ మరచిపోయాను.
          మొన్న ఫేసుబుక్కులో శ్రీ వైద్యం వేంకటేశ్వరాచార్య గారు దీని ప్రసక్తి తెచ్చి, ప్రతిపదార్థాలతో దీని ముద్రిత ప్రతి తమ వద్ద ఉన్నదనీ, ఎవరైనా కోరితే జిరాక్స్ ప్రతి పంపుతామనీ వ్రాశారు. నేను వెంటనే నాకు పంపించమని విజ్ఞప్తి చేశాను. వారు వెంటనే స్పందించి దయతో దాని జిరాక్స్ ప్రతి పంపించారు. దానితో పాటు బంధకవిత్వ సంబంధమైన మరో రెండు పుస్తకాలు కూడా పంపించారు. వారి సౌహార్దానికి కృతజ్ఞుడను.

పోకూరి కాశీపతి (1893-1974)
          గుంటూరు జిల్లా పల్నాడు తాలూకాలోని బోదిలవీడు గ్రామంలో జన్మించిన ఈ కవి చిన్ననాటనే ఛందోవ్యాకరణాది శాస్త్రాలను, పురాణాలను, కావ్యాలను అభ్యసించి 16 ఏటనే 'ధూర్జటి శతకము' రచించాడు. 1916లో నరసారావుపేటలో మొదటి అష్టావధానం చేశాడు. గద్వాల ఆస్థానకవిగా నియమింపబడ్డాడు. పెక్కు అష్టావధానాలు, శతావధానాలు చేశాడు. 

          కవిసింహ, కవిజటిలాఖ్య, కవిశిరోమణి, కవితాప్రవీణ, కవిశిఖామణి, ఆశుకవిపుంగవ, ఆశుకవికోకిల మొదలైన బిరుదులు పొందారు. 

         శివనిందాస్తుతి, నిరోష్ఠ్య నిర్వచన శుద్ధాంధ్ర హరిశ్చంద్రోపాఖ్యానము, సారంగధరీయము (త్ర్యర్థికావ్యము), సునీతి శతకము, కేశవేంద్ర శతకము, సిద్ధయోగి చరిత్ర, అలమేలు మంగ వేంకటేశ్వర సంవాదము, వీర తిమ్మమాంబా చరిత్రము, మన్నెముకొండ వేంకటేశ్వర శతకము, నారసింహప్రభు శతకము (ఏకప్రాస), నరసింహ నిరసన స్తుతి, త్రింశదర్థ పద్యరత్నము, శౌరి శైశవలీల, సత్యనారాయణ వ్రతకల్పము, సుజ్ఞాన ప్రబోధిని, హనుమత్ప్రభు శతకము, శ్రీశైల మల్లేశ శతకము, చమత్కృతి మొదలైన గ్రంథాలను రచించాడు.
          రేపటి నుండి రోజుకొక అర్థం తెలుసుకుందాము....