శంకరాభరణం: ఫిబ్రవరి 2013

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
సీతా రాముని యెడఁదను జీల్చితివి గదా!
ఈ సమస్యను సూచించిన గుండు మధుసూదన్ గారికి ధన్యవాదాలు.
నిజానికి మిత్రుడు పంపిన సమస్య ఇది...
సీతా రాముని గుండెఁ జీల్చితివి రాశీభూతపాపాగ్నివై.
శార్దూలవృత్తం కొందరిని ఇబ్బంది పెడుతుందేమో అని కందంగా మార్చడం జరిగింది.
ఉత్సాహం ఉన్న మిత్రులు దీనిని ప్రయత్నించవచ్చు.

పద్య రచన – 258 (ధూర్త లక్షణము)

కవిమిత్రులారా,
నేటి పద్యరచనకు అంశము...
"ధూర్త లక్షణము"

19, ఫిబ్రవరి 2013, మంగళవారం

సమస్యాపూరణం – 971 (పాపములనుఁ జేయువాని)

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
పాపములనుఁ జేయువానిఁ బార్వతి మెచ్చున్.
ఈ సమస్యను పంపిన పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి ధన్యవాదాలు.

పద్య రచన – 257

గుజరాతులోని సోమనాథాలయము

కవిమిత్రులారా,
పై చిత్రమును పరిశీలించి తగిన పద్యము(ల)ను వ్రాయండి.

18, ఫిబ్రవరి 2013, సోమవారం

సమస్యాపూరణం – 970 (చదువులలో సారము)

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
చదువులలో సార మెఱిఁగి చక్రిన్ దిట్టెన్.

పద్య రచన – 256

కవిమిత్రులారా,
పై చిత్రమును పరిశీలించి తగిన పద్యము(ల)ను వ్రాయండి.

పండిత నేమాని వారికి జన్మదిన శుభాకాంక్షలు

పూజ్యశ్రీ పండిత నేమాని రామ జోగి సన్యాసిరావు గురుదేవులకు

జన్మదిన ముహుర్ముహురావృత్త్యాకాంక్షా పురస్సరముగా సమర్పించు

సర్వానంద సర్వాభ్యుదయ సర్వశుభాకాంక్షలు

శ్లో. శ్రీ నేమాని శుభాన్వవాయకలశీసింధో స్సుధాదీధితేః

నానాకావ్యవిచక్షణస్య సుమన స్త్రైలిఙ్గభాషాకవేః

స్వీయోత్కృష్టకృతిప్రభూతయశసః శ్రీపాదయోః సన్నిధౌ

నన్దోక్తిర్మమ పణ్డితాఙ్కవిదుషో భూయాత్సదేయం ముదే.

గీ. ఆంధ్రపద్యవిద్య కవధానభారతి

కంకితమ్మొసంగి యఖిలశక్తి

గ్రంథరచన సేయు కవిరాజచంద్రుని

జన్మదినము నాఁడు సన్నుతింతు.

గీ. శంకరుఁడు శంకరార్యుల “శంకరాభ

రణ” ముఖమ్మున వేద్యమార్గమ్ము మాకుఁ

జూపు నభిరూపు శుభరూపుఁ జూచి ప్రోచుఁ

జిరముఁ బండిత నేమాని గురువరేణ్య!

గీ. అమృతవాహిని మీ కవిత్వము; నితాంత

భక్తిపూర్ణము; లోకపావనము మనము;

మీ దయాంభోధి నోలాడి నాదు జన్మ

ధన్యతను గాంచె, చరితార్థతముఁడ నైతి.

సీ. ముగ్ధమన్మథకాంతి మోహినీతనుకాంతి

మోహినీతనుకాంతి మోహనముగఁ

బద్మకేసరజటా పద్మరాగచ్ఛాయ

పద్మరాగచ్ఛాయఁ బాయఁజేయ

నీలాళి నీలాబ్జ నీలకంధరశోభ

నీలకంధరశోభఁ దూలఁ బోలఁ

గాళిమ గజచర్మ కల్పితాంబరదీప్తి

కల్పితాంబరదీప్తిఁ గడకుఁ జిమ్మ

గీ. విశ్వవిభుఁ డోము మిమ్ముఁ గవిత్వ తత్త్వ

సత్త్వసుమహత్త్వనిత్యత్వసంపదలను

గేహినీపుత్త్రపౌత్త్రాభిగీయమాన

శాంతిసుఖసర్వవృద్ధుల సంతతమ్ము.

విధేయుఁడు,

ఏల్చూరి మురళీధరరావు

17, ఫిబ్రవరి 2013, ఆదివారం

సూర్యస్తోత్రము

రథసప్తమి పర్వదినమును పురస్కరించుకొని

పండిత నేమాని రామజోగి సన్యాసి రావు గారు

అందించిన

సూర్యస్తోత్రము

ఆదిదేవాయ లోకాప్తాయ సూర్యాయ

దినకరాయ ఖగాయ తేనమోస్తు

వేదస్వరూపాయ బిసరుహమిత్రాయ

త్రిభువన సాక్షిణే తేనమోస్తు

ఏకచక్ర రథాయ లోకైకరక్షాయ

త్రివిధ తాపహరాయ తేనమోస్తు

బ్రహ్మవిష్ణీశ్వరత్రయ తత్త్వవిభవాయ

దేవసంస్తుత్యాయ తేనమోస్తు

పద్మినీ వల్లభాయ శోభాకరాయ

వైనతేయ ప్రచోదిత వాహనాయ

అరుణ కిరణాయ తిమిర సంఘాపహాయ

శ్రితజన హితాయ ప్రహితాయ తేనమోస్తు

సమస్యాపూరణం – 969 (కవిత లల్లు నతఁడు)

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
కవిత లల్లు నతఁడు కాపురుషుఁడు.
ఈ సమస్యను పంపిన పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి ధన్యవాదాలు.

పద్య రచన – 255

కవిమిత్రులారా,
పై చిత్రమును పరిశీలించి తగిన పద్యము(ల)ను వ్రాయండి.

16, ఫిబ్రవరి 2013, శనివారం

సమస్యాపూరణం – 968 (పార్థసారథి కౌరవ)

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
పార్థసారథి కౌరవ పక్షపాతి.

పద్య రచన – 254

చరకుఁడు
కవిమిత్రులారా,
పై చిత్రమును పరిశీలించి తగిన పద్యము(ల)ను వ్రాయండి.

15, ఫిబ్రవరి 2013, శుక్రవారం

చమత్కార పద్యాలు -206

అపూర్వ ద్వర్థి సమస్యాపూరణము

“దాశరథి యనంగ ధర్మరాజు”

ఇది పూరణకొరకు ఇవ్వబడిన సమస్య. దీనికి ఏల్చూరి మురళీధరరావు గారు రెండర్థాల పూరణ చెప్పారు. నా 'ఎఱుక'లో ఏ అవధానీ ఇటువంటి ప్రయోగం చేయలేదు. వారి పాండితీప్రకర్షకు నమోవాకాలు. వారిలో నెలకొన్న వాణీదేవికి పాదాభివందనాలు.

పూరణము -

శ్రీ ప్రభాకరాన్వయప్రాతరారాధ్యుఁ

డుత్తముండు వెలయు నుదితయశుఁడు

భువి నయోధ్య నాగపురికి నధీశుండు

దాశరథి యనంగ ధర్మరాజు.

దాశరథి శ్రీరామచంద్రునికి, ధర్మరాజు యుధిష్ఠిరునికి ఉభయాన్వయం ఇది.

శ్రీరామచంద్రుని పరంగా అర్థం:

భువిన్ = పుడమి యందు; అయోధ్య నాఁగన్ = అయోధ్య అను పేరుఁగల; పురికిన్ = పట్టణమునకు; అధీశుండు = అధిపతి యగు; శ్రీ = సర్వసంపత్కరమైన, ప్రభాకర+అన్వయ = సూర్యవంశమునందు (ప్రభాకరః = రవౌ), ప్రాతః + ఆరాధ్యుఁడు = ప్రాతఃకాలమున ఆరాధింపఁదగిన స్వామి; ఉత్తముండు = శ్రీ మహావిష్ణుస్వరూపుఁడు; ఉదితయశుఁడు = విశ్రుతమైన కీర్తి గలవాఁడు (యశః = విశ్రుతత్వే); దాశరథి = దశరథాత్మజుఁ డైన శ్రీరామచంద్రుఁడు; అనంగన్ = అనఁగా; ధర్మరాజు = ధర్మస్వరూపుఁ డగు ప్రభువు; వెలయున్ = ఒప్పారును.

ధర్మరాజు పరంగా అర్థం:

భువిన్ = భూమి యందు; అయోధ్య నాఁగన్ = శత్రుయోధులకు గెలువ శక్యము గానిది యగు; నాగపురికిన్ = హస్తినాపురమను పేరుఁగల పట్టణమునకు; అధీశుండు = అధిపతి యగు; శ్రీ = సర్వసంపత్కరమైన, ప్రభాకర+అన్వయ = చంద్రవంశమునందు (ప్రభాకరః = చంద్రే), ప్రాతః + ఆరాధ్యుఁడు = ప్రాతర్వంద్యుఁడు; ఉత్తముండు = సర్వశ్రేష్ఠుఁడు; ఉదితయశుఁడు = ప్రసిద్ధికెక్కినవాఁడు; దాశరథి = తనను నిత్యము సేవించు వీరుల మహాసైన్యముఁ గలవాఁడు (రథ = పౌరుషవంతులైన, దాశ = సేవక గణము - "రథః స్యన్దనే శరీరే పౌరుషే యోద్ధరి" అని శబ్దార్థకల్పతరువు), అనంగన్ = అనఁగా; ధర్మరాజు = ధర్మరాజు అను పేరుఁగల యుధిష్ఠిరుఁడు; వెలయున్ = ఒప్పారును.

సమస్యాపూరణం – 967 (శంకరుఁ డోర్చె రాముని)

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
శంకరుఁ డోర్చె రాముని నిశాత శిలీముఖ చండ పాతమున్.
డా. జొన్నలగడ్డ మృత్యుంజరావు గారి 'కచ్ఛపి' నుండి
ఈ సమస్యను సూచించిన తోపెళ్ళ బాలసుబ్రహ్మణ్య శర్మ గారికి ధన్యవాదములు.

పద్య రచన – 253

కవిమిత్రులారా,

శ్రీపంచమి శుభాకాంక్షలు!
పై చిత్రమును పరిశీలించి తగిన పద్యము(ల)ను వ్రాయండి.

14, ఫిబ్రవరి 2013, గురువారం

సమస్యాపూరణం – 966 (దాశరథి యనంగ)

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
దాశరథి యనంగ ధర్మరాజు.
ఈ సమస్యను పంపిన పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి ధన్యవాదములు.

పద్య రచన – 252

కవిమిత్రులారా,
పై చిత్రమును పరిశీలించి తగిన పద్యము(ల)ను వ్రాయండి.

13, ఫిబ్రవరి 2013, బుధవారం

ప్రాశ్నికాభినందన పత్రము

సమస్యాపూరణం – 965 (పండితులైన వారలకు)

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
పండితులైన వారల కబద్ధములాడుట భావ్యమే కదా!
ఈ సమస్యను పంపిన తోపెళ్ళ బాలసుబ్రహ్మణ్య శర్మ గారికి ధన్యవాదములు.

పద్య రచన – 251

కవిమిత్రులారా,
పై చిత్రమును పరిశీలించి తగిన పద్యము(ల)ను వ్రాయండి.

12, ఫిబ్రవరి 2013, మంగళవారం

సమస్యాపూరణం – 964 (పాపములం జేయువాఁడె)

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
పాపములం జేయువాఁడె పరముం గాంచున్.
ఈ సమస్యను పంపిన పోచిరాజు సుబ్బారావు గారికి ధన్యవాదములు.

పద్య రచన – 250 (కాకాసురుఁడు)

కవిమిత్రులారా,
నేటి పద్యరచనకు అంశము...
"కాకాసుర వృత్తాంతము"

11, ఫిబ్రవరి 2013, సోమవారం

సమస్యాపూరణం – 963 (శ్రీపతియే దరిద్రుఁడు)

కవిమిత్రులారా,
ఈరోజు పూరించవలసిన సమస్య ఇది ...
శ్రీపతియే దరిద్రుఁడు కుచేలుని కంటెను నమ్ము మిత్రమా!
వరంగల్ శతావధానంలో నేనిచ్చిన సమస్య ఇది.
శతావధాని శ్రీ కోట వేంకట లక్ష్మీనరసింహం గారి పూరణ....
ఆపఁడు డబ్బుకై పరుగు లాతఁడు వెట్టుచు రొప్పుచుండు, నే
పాపము పుణ్యముల్ దనకు పట్ట వటంచు వచించుచుండు, నే
దీపముఁ బెట్టఁబోవఁడు, మతిన్ ధనమందు వ్యయించునట్టి యా
శ్రీపతియే దరిద్రుఁడు కుచేలుని కంటెను నమ్ము మిత్రమా!
(శ్రీపతి = ధనవంతుఁడు)