* తల్లి కూఁతునకుఁ గులవృత్తి ధర్మములను బోధించి రాజుపై వలపును వారింపఁ జూచుట *
"బాలా! జడత్వంబు మేలా? వినోదింప వేలా? విచారింప నేలా? విలోకింపు బేలా! వయోరూపసౌందర్యముల్ రిత్తగాఁ జేయు నీవృత్తికిన్ మెత్తురే? వత్తురే కాముకుల్ డాయఁ, గాయంబు విద్యున్నికాయోపమేయంబు హేయంబు ప్రాయంబు ధారాధరచ్ఛాయ, మెన్నే నుపాయంబులన్ విత్త మాయత్తముం జేయుమా, రిత్తవారంబు నేరంబు గా దీ విచారంబు వంశానుచారంబు, సంసారసారంబు, లాభాధికారంబు, చర్చింప నీకు న్నలంకారమే కాన ధిక్కారముం జేయరా దీ వికారంబు లేలే, శుభాకార యేలే, గుణోదార యేలే, కులోద్ధార యేలే, తటిదేహ యేలే, వరారోహ యేలే, లలాటాలక వ్యూహ యేలే, మహోత్సాహ యేలే, విరాజన్ముఖాంభోజ యేలే, మహోరోజ యేలే, కలాలాప యేలే, జగన్మోహనద్రూప యేలే, చలచ్చంచలాలోకనవ్రాత యేలే, నయోపేత యేలే, మహామర్మభేదంబులై, సుప్రసాదంబులై, కౌముదీమూలకందంబులై, మందమందంబులై, చూడ నందంబులై, మోహనశ్రీవిలాసంబులై యున్న నీ చారుహాసంబులన్ సోలి యేలిన్ భుజంగాలి బాళిం బడం దార్చుటో; కాక, లోలంబులై, మోహజాలంబులై, కాము బాణంబులై, యప్రమాణంబులై, మీనశోభంబులై, చంచలాభంబులై, మోహితాశేషలోకంబులై యొప్పు లీలావలోకంబులం గూర్చుటో; కాక, రాజత్త్రిలోకీ వశీకార మంత్రంబులై, యుల్లసత్కామ తంత్రంబులై, దర్పకోద్రేక యంత్రంబులై, మోహవారాశి భంగంబులై, సూచితానేక నర్మప్రసంగంబులై, కాము కేళీకలాపంబులై యొప్పు నీ భాసమానానులాపంబులన్, విత్తవల్లోక చిత్తంబులన్ రాగమత్తంబులం జేసి తత్తన్నిమిత్తంబులన్ నిత్యమున్ విత్త మెల్లం బ్రమోషించి దూషించి, భర్జించి, తర్జించుటో; కాక, తోరంబులై, మధ్యభారంబులై, నిర్జితానంగ సౌధోపరి స్వర్ణకుంభంబులై యొప్పు నీ విప్పు వక్షోజకుంభంబులం జూపి పౌరావళిన్ నర్మలీలా కురంగావళిం జేసి నిర్జించి వర్జించుటో; కాక, నీ కీ కులాచారముల్ మాన నే కీరసల్లాప బోధించెనో! నేడు నాతోడు నాతోడ నాతోడ మాటాడుమా, చూడుమా, కన్యకాలోక చింతామణీ, గోత్రరక్షామణీ, ధీమణీ, యెవ్వ రెవ్వాని భూషించిరే, యేమి భాషించిరే, నేఁడు నీతోడ భాషించు ప్రోడల్ కుమారీ! కుమారాన్నపోతావనీనాథ సూనున్ వధూచిత్త విత్తాపహారావధానున్, సదాదాన విద్యానిరూఢున్, మనోజాత హృద్యానవద్యైక విద్యావలీఢున్, బ్రభాభాను, రాగానుసంధాను, మాయారమానాథు, సర్వజ్ఞ సింగ క్షమానాథు నీ సన్నిధానంబునం జెప్పిరో, యేమి వాతప్పిరో, యప్పరో, యప్పయోజాత గంధుల్ సుగంధుల్ పురిన్ నీ వయస్యల్ మహాసౌమనస్యల్ సువర్ణా! సువర్ణంబు లార్జించుటల్ చూడవా? చూడ వాంఛింతురా రాజులన్? వార లారాజులం గానరా? రాజుఁ గామింతురా? రాజబింబాననా! రాజరాజాధి రాజోన్నతిన్ రాజులన్ మించి రాజిల్లు నారాజు వంచింప నెంచంగ శోభిల్లునే, చెల్లునే, భూమి నీజాతి యేనాతి యీరీతిఁ బ్రీతిం బ్రకాశించి రాజిల్లునే, చెల్లదే నీపటుత్వంబు వాచా కటుత్వంబు, బాలేందు శోభాలికా! బాలికల్ సేయు యత్నంబులే నీ ప్రయత్నంబు? లంభోజనాళాంతర స్ఫురత్తంతు యోగంబునం జిక్కునే గంధనాగంబు? కంపించునే మక్షికాపక్ష విక్షేప వాతాహతిం గాంచనాగంబు? మిథ్యామమత్వంబులన్ రంజకత్వంబులన్ గూఢయంత్రంబులన్ మోహమంత్రంబులన్ మారుతంత్రంబులన్ జిక్కఁడే, చొక్కఁడే, దిక్కులం జిక్కులం బెట్టు మేధన్ మహావేధనైనన్ విరోధించి వాకట్టు, నీతిన్ బలారాతిమంత్రిం బ్రమోషించు, భాషావిశేషంబులన్ శేషుతోనైన భాషించు, మాయావిధానంబులన్ మాధవున్ మెచ్చఁ, డచ్చోట నెప్పాట మెప్పించెదే? చీటికిన్ మాటికిన్ బోటి యా మేటి యిచ్చోటికిన్ రాఁడు పాటించి, నీపాటి పాఠీననేత్రల్ ధరిత్రీశు చిత్తంబు మత్తంబుగాఁ జేయఁగాఁ జాలరే, యేల రేలుంబగళ్లున్ విచారంబు? చాలింపవే, వారవేశ్యాభుజంగుండు గాఁడే; మహారాయ వేశ్యాభుజంగుండు నిన్నేల యేలున్? పరస్త్రీలకున్ వేళ యీఁ డెన్నఁడున్, దత్తుఁ బాంచాలు భద్రున్ మరుం గూచిమారున్ వినంవుం జీరవుం జేర వీరీతి నేనాతిచే వింటివే యింటి నీవంటి దీవెంటలం దంటయై గెంటిపోఁ? దమ్మికంటీ, నినుం గంట యీవెంటకా? హా! కనుంగొంటి నీగొంటు చెయ్దంబు, దైవంబు క్రేఁగంటి కేనెంత కంటైతినో! జంట నింటింటికిన్ వెంటవెంటం బడన్ బంటనే? దాఁట నింటిన్, జెనంటీ! చిరంటీ గుణం బేటికే? మాయలాఁడే, విభుం డైనఁ బోఁడే, వినోదింప నీఁడే, నిమగ్నుండు గాఁడే, మముం జేరనీఁడే, నినుం జేరరాఁడే, ప్రవేశింపరాదే, ప్రమోషింపఁ గాదే, ప్రవర్తింతు వెచ్చోట నచ్చోటి కేమేఁ బ్రియం బాడరామే, నినుం బాయలేమే, మహోపాయవై కన్యకా! ధన్యు నన్యున్ మదిం గోరుమా, చేరుమా, చేరుమా కిష్టముల్, వీట లేరే మగల్, చేరరారే నినుం గోరి తారే విహారేహులై గేహళీవాటికిన్ మాటికిన్, వచ్చు నేవారి నీవారిఁగాఁ జూడవున్ గూడవున్, వారిజామోద! యీవార రామల్ మనోరాములన్ రిత్తపోరాములం గాని నిక్కంపుఁ బోరాములం జేసి గారాములం జిక్కిరే, చొక్కిరే, వారు వారాదికృత్యంబులం జేయ వారక్రియల్ చెల్లవే, తల్లి రాజుల్ బహువ్యాజులే, భోజులే, చంచలచ్చిత్తులే, మత్తులే, ప్రేరకాయత్తులే, నూతనాసక్తులే, లోభసంయుక్తులే, దోషసంయుక్తులే, రంధ్రసంపాదులే, వీతమర్యాదులే, వారి సేవింపఁగా రాదులే, కాదులే, వాదు లేలా, నవైలాలతాదేహ! సందేహమే దేహమేలే నలంపన్, నిలింపాంగనాభా! సునాభా! మదిన్ మానవే మానవేశాభిలాషంబులన్, నిన్ను లేమా! భరింపంగలేమా? కరంగింప లే మా నరేశున్, జితశ్రీసురేశున్, గతిశ్రీజితోద్దండ వేదండ! మాదండ నేదండముం జెందదే, రాచదండంబు గండంబు పుండ్రేక్షుకోదండ విభ్రాజితభ్రూయుగా! భూమిపాలావరోధంబు లో సన్నిరోధంబు నీకున్ మహాభద్రమా? భద్రమాతంగకుంభస్తనీ! కన్నవారంబుగామా, హితాదేశముల్ సేయఁగా మాకు ధర్మంబు, కామాశుగాలోకనా! యేల కామాతురత్వంబునుం జెంద, రామా! భవత్సంగతిన్ మున్నుగామా, త్రిలోకాభిరామాంబరానేక హేమాదులున్ నీకు నీమా, కులోత్తంస! నే మాకులత్వంబునుం బొంద మా మాట లేపాట వేమాటు లాలింపువారిన్ నిరీక్షింప కీమానవాధీశుపై మానసం బేల పట్టించెదే, ముద్దుపట్టీ, భవచ్చాతురిం బట్టి సర్వజ్ఞ సింగ క్షమానాథుఁ దప్పించి దర్పించి లోకత్రయిన్ నీకు నర్పింతునే, మారునిం జారుఁ గావించి రప్పింతునే, బ్రాఁతియే పైఁడి? నా పైఁడి! యేపైఁడి లేదింటిలో? వింటివా, రాచపోరామి యిట్టట్టుఁ బోరామికిన్ మూలమే, మేలమే? యిందునవ్యారవిందాననా! ముందు విన్దాననే లాట కర్ణాట పాంచాల బంగాళ చోళాది రాజన్య కన్యల్ వయోరూప ధన్యల్ సదాసక్తలై డాసి యున్నా రటే, రా రటే పాసి, తత్పాద రాజీవ సందర్శనారంభ సంరంభులై వీత హృద్దంభులై కుంభినీశుల్ బహూపాపన ద్రవ్యహస్తుల్ ప్రశస్తుల్ మహాభక్తి నక్తందివంబుల్ ప్రవేశించి యున్నారు, కన్నారు, విన్నారు లోకుల్, వరాలోక! నీకేల లీలావకాశంబు సిద్ధించు? సిద్ధించెనా మన్మథాకారుతోఁ గూడి క్రీడింపఁగాఁ బోలదే, వాని వాణిన్ మహావాణి కాఁపున్నదే, మన్న దే రత్నగర్భంబుతో భూమి తద్బాహుపీఠిన్, దిశాకుంభి కుంభీన సాగేంద్ర కూర్మాదులం బాసి కూర్మిన్ విలోకంబులన్ లచ్చి వర్తించునే, దిక్కులం దెల్లఁ గీర్తుల్ ప్రవర్తించునే, దుర్లభుండే, బహుప్రేయసీ వల్లభుండే, సదైకానుషంగంబు భంగంబు పణ్యాంగనాజాతికిన్ నీతికిం దప్పితేఁ జెప్పితిం గూన, సిద్దంబు తద్ధాత మున్ వారభామాతనూజాతకున్ నేతగా మాత నుజ్జాత గావించె, నిర్ణీతమే యేతదర్థంబు మర్యాద నిమ్మేదినిన్ వారమే నాదినుండిం బ్రయోగింతునే దాదినై, కామశాస్త్రాది విద్యాసమేతన్ భవన్మాత నుద్దామ మాయాప్రభూతన్ గురంగీ విలోకా నిరంగీకృతుల్ మాని నామాట నీమాటు పాటింపవే, నందనీ! నిందనీయంబు గాదే, మహానందనీయంబుఁ జిత్తంబులో నందనీవే, జనానందనీయా! కఠోరాచలవ్రాత కాఠిన్యమున్ డింప, రత్నాకరశ్రేణి లోఁతున్ నివేదింప, విత్తేశుగేహంబునున్ రిత్తసేయన్, జగచ్చక్షువుం గన్నుమూయన్, సదాగామి నాఁకట్ట, నుద్యద్భుజంగావలిం బట్ట, వారాంగనాజాతికిన్ న్యాయమే, మామకన్యాయసంపన్నవై పన్ని యో కన్య నీ వన్యులన్ బౌరసంపన్నులన్ భిన్నులన్ ఖిన్నులన్ జేసి మన్మందిరాళింద భూమండలాసన్నులం జేయుమీ, రాచబిడ్డేటికే బిడ్డ! వాచాటతల్ సాఁగవే, సాఁగినన్ నీకు జూదంబులా, కాక వీణావినోదంబులా, గద్య పద్యానువాదంబులా, మాళవీముఖ్య రాగానుకూలంబులా, దండలాస్యాది నృత్యావధానంబులా, యింద్రజాలాది మాయావిధానంబులా, వశ్యమంత్ర ప్రయోగోపసంహార విద్యావిచారంబులా, మందిరారామ వాటీలతాజాల మూలాభిషేక ప్రచారంబులా, హేమడోలావరోహంబులా, నీరజావాస వీచీ సమూహావగాహంబులా, బంధుగేహ ప్రవేశంబులా, రాజహంసావళీ మందయానోపదేశంబులా, నీల కంఠావళీ నృత్యశిక్షావిశేషంబులా, కాముకవ్రాత చిత్తప్రమోషంబులా, బొమ్మరిండ్లాటలా, పాటలా, పాటలామోద! రాజోపకంఠాటనంబుల్ కఠోరాసిధారావలేహంబులే, శార్కరాంభోవగాహంబులే, సింహయోగంబులే, సర్పవల్మీక భోగంబులే, శైలశృంగాగ్ర వీథీవిహారావధానంబులే, తుంగతాళాగ్ర కోటీతప స్సంవిధానంబులే, మత్తశార్దూల కుంజ ప్రచారంబులే, సింధు మధ్యప్రతారంబులే, గంధశుండాల శుండావినోదంబులే, సప్రమాదంబులే, కొమ్మ! మా కొమ్మదే రాచసఖ్యం బసౌఖ్యంబు మే మొల్ల, మే మొల్లముల్ మాకు లాభంబులే? డింభ కే వేళ నెమ్మోము సొంపారు, నేవేళఁ బాలిండ్లు పెంపారు, నేవేళ ఫాలంబునం గుంతలశ్రేణు లల్లాడు, నేవేళ మైదీఁగయున్ వీడు, నేవేళ నాయాస మున్నూడు నంచుం బ్రతీక్షింప నీ వంతవై యింతవై నేఁడు భూపాలు పాలై ప్రవర్తించుచోఁ గంబుకంఠీ! భవద్దర్శనోత్కంఠతన్ రాజగేహోపకంఠంబులన్ వచ్చు నీవారి వారింతురే వారి దౌవారికుల్ వారధర్మంబువారంచు దుర్వారులై, తన్మహాగేహ నిర్యూహ సేవారతాయాత భూపాలక వ్రాత వేదండ గండస్థలీ నిస్సర ద్దానధారావళీ జాత జంబాల సంఘంబు దుర్లంఘనీయంబు మాకున్, మహాదుర్గమంబే చొరన్ నిర్గమింపన్, మహోత్సాహవై వత్స! మత్సాహచర్యంబు కార్యంబు గైకొందు రమ్మంచు లె మ్మంచు వల్లించు తల్లిన్ ......
(చివరి భాగం రేపు ...)
శంకరయ్య గారు!
రిప్లయితొలగించండిఇన్నాళ్ళు దండక ప్రక్రియ కేవలం స్తుతికే వినియోగిస్తారనుకొన్నాను.
కాని కథా కథన పద్ధతిలో ఈ ప్రక్రియలో కావ్య నిర్మాణం చేయవచ్చన్న మాట.
ఇది చూసాక నాకొక కొత్త స్ఫూర్తి కలిగింది. మీకు మరొక మారు అభినందనలు మరియు ధన్యవాదాలు!
ఆచార్య ఫణీంద్ర గారూ,
రిప్లయితొలగించండిధన్యవాదాలు.
ఈ దండక మిచ్చిన స్ఫూరితో మీ నుండి వెలువడే కొత్త రచనకోసం ఎదురు చూస్తుంటాను.