స్రగ్విణి -
ఈ నాడు మంచి రాగయుక్తముగా పాడదగిన స్రగ్విణీ వృత్తము గురించి చెప్పుకొందాము.
ఇది 12 వ ఛందమైన "జగతి"లో 1171 వ వృత్తము.
లక్షణములు :
గణములు - ర ర ర ర
యతి - 7వ అక్షరము
ప్రాస నియమము కలదు.
ఉదా:
శ్రీవరా! శ్రీకరా! స్నిగ్ధ హాసాకరా!
దేవలోకస్తుతా! దివ్యరూపాన్వితా!
దేవ దేవా! మహాదేవ సంభావితా!
రావయా రావయా రామచంద్ర ప్రభూ!
చక్కగా ప్రయత్నించండి, మంచి విందులు గూర్చండి. స్వస్తి.
ఈ నాడు మంచి రాగయుక్తముగా పాడదగిన స్రగ్విణీ వృత్తము గురించి చెప్పుకొందాము.
ఇది 12 వ ఛందమైన "జగతి"లో 1171 వ వృత్తము.
లక్షణములు :
గణములు - ర ర ర ర
యతి - 7వ అక్షరము
ప్రాస నియమము కలదు.
ఉదా:
శ్రీవరా! శ్రీకరా! స్నిగ్ధ హాసాకరా!
దేవలోకస్తుతా! దివ్యరూపాన్వితా!
దేవ దేవా! మహాదేవ సంభావితా!
రావయా రావయా రామచంద్ర ప్రభూ!
చక్కగా ప్రయత్నించండి, మంచి విందులు గూర్చండి. స్వస్తి.
పండిత రామజోగి సన్యాసి రావు
శ్రీ సతీ సేవితా చింతలం బాపరా
రిప్లయితొలగించండియాస దేహమ్ముపై నారదేమీ దొరా
మోస పోచుంటిరా మోహముం బాపరా
చేసి నన్ ముక్తునిన్ చేదుకో వేలరా
రామ రామా యనన్ రాదురా నాల్కపై
రిప్లయితొలగించండికామ సర్పమ్ము నన్ కాటు వేసేను రా
యేమి చెప్పం గల న్నిట్టి నా కర్మమున్
భామతో గూడి కా పాడరా రాఘవా!
వాణి! కల్యాణి! గీర్వాణి! మా తల్లి! మా
రిప్లయితొలగించండివాణి యందే శుభంబైన పల్కై , సదా
పాణి జూపించి భవ్యంబుగా దీవనల్
రాణి! మాకిచ్చినన్ రక్షయౌ భారతీ!
విత్తమే చిత్తమై విర్ర వీగేనురా
రిప్లయితొలగించండిమత్తులో మున్కలై మంటిలో నుంటిరా
కత్తులన్ దూయగా కామ షట్కమ్మదే
చిత్తు చిత్తైతిరా! శ్రీపతీ! బ్రోవరా !
మిస్సన్న గారి పద్యము 3వ పాదములో "చెప్పంగలన్నిట్టి" ప్రయోగము బాగులేదు. గలను + ఇట్టి = గలనిట్టి అగును. అందుచేత ఆ పాదమును ఇలాగ మార్చుదాము:
రిప్లయితొలగించండి"యేమి యేమందు నేనిట్టి నా కర్మమున్"
సరదాగా ఒక స్రగ్విణీ:
రిప్లయితొలగించండిచాల బాగున్నదే స్రగ్విణీ వృత్తమా
రాలు నాల్గుండునా రత్నమై వెల్గునా (4 ర గణములు)
ఏల జాగందుకొమ్మీ కలమ్మున్ బళా
నాలుగే పంక్తులన్ వ్రాయుమా వేడ్కతో
శ్రీకరంబై సదా చిత్తమందుండు, ర
రిప్లయితొలగించండిత్నాకరున్ పుత్రి, రత్నమ్మునే, కోరెదన్,
లోకమందెల్ల నే లోపమున్ లేక యా
నాకమున్ చేయగా నన్ను దీవించుమా!
కోరి యా పర్వతున్ కూతువై పార్వతీ!
రిప్లయితొలగించండిశౌరి చెల్లెమ్మవై సౌరుకే సౌరువై
చేరి యా శంకరున్ చెల్మి యర్థాంగివై
గౌరి పాలింపుమీ! కాంత, యీ విశ్వమున్.
గోపికావల్లభా! కోరికల్ దీర్చుమా
రిప్లయితొలగించండికోపమింకేలనో? కూర్మి జూపించుమా,
పాపముల్ ద్రుంచుమా, భాగ్యముల్ పెంచుమా
నీపదాబ్జంబులే నిత్యమర్చించెదన్.
నేమాని పండితార్యా ధన్యవాదములు. చక్కని సవరణ.
రిప్లయితొలగించండిచక్కగా చెప్పిరీ స్రగ్విణీ వృత్తమున్
మిక్కుడౌ భక్తితో మీరు లక్ష్మీ! భళా
మక్కువన్ నిల్చుతన్ మాత వాగ్దేవి మీ
ప్రక్కనే యమ్మరో పల్కు తోడై సదా
పండితార్యా బలే పద్య వృత్తమ్ములన్
రిప్లయితొలగించండిమెండుగా చెప్పుచున్ మీరలుప్పొంగగా
దండిగా కైతలే ధారలై సాగవా
మండితంబై చనన్ మంచిగా బ్లాగహో
రంగుగా పల్కిరా స్రగ్విణీ వృత్తమున్
రిప్లయితొలగించండిపొంగుచున్ భక్తితో మూర్తి! మీరచ్యుతున్
హంగుమై వేడుచున్నందముం జిందుచున్
నింగిలో రిక్కలన్నిల్చు చంద్రుంబలెన్.
మిస్సన్నగారు,
రిప్లయితొలగించండిభలే ఉన్నాయి మీ వ్యాఖ్యా పద్యాలు.
ధన్యవాదాలండి.
అయ్యా! మిస్సన్న గారూ!
రిప్లయితొలగించండిమీరు మళ్ళీ అదే విధమైన (అసాధువైన) ప్రయోగము చేసేరు. మీ ఈ 3వ పాదమును పరిశీలించి సవరించండి:
"హంగుమై వేడుచున్నందమున్ జిందుచున్"
స్వస్తి.
మీదుపద్యాలహో! మిస్సనార్యా! కవీ!
రిప్లయితొలగించండిమోదమందించె, దామోదరుండెల్లెడన్
తా దయన్ జూపుచున్ ధన్యతం గూర్చుచున్
మీద సత్కీర్తులన్ మీకొసంగున్ సదా
మిస్సన్న గారూ ఈ పాదమును చూడండి:
రిప్లయితొలగించండి"హంగుమై చేయుచున్ ప్రార్థనల్ స్తోత్రముల్"
శ్రీ హరి....మూర్తి గారూ! శుభాశీస్సులు.
రిప్లయితొలగించండిమీదు అనే ప్రయోగమును వీలైనంత మానివేస్తే మంచిది. "దుగామమును" నీ, నా, తన లకు మాత్రమే వాడుట మంచిది. కొందరు కవులు మీ, మా, తమలకు కూడా వాడుచున్నా - అంత ప్రయోగయుక్తము కాదు అని మేము చిన్నప్పుడు గురువులనుండి తెలుసుకొనినాము. స్వస్తి.
గురుతుల్యులు శ్రీనేమాని వారికి,
రిప్లయితొలగించండిఆర్యా!
నమస్కారములు.
మంచి సూచనను ఇచ్చారు. పాటించగలవాడను.
పై పద్యం మొదటి పాదాన్ని
"మీది సద్యత్నమో మిస్సనార్యా! కవీ!"
అను విధంగా మారుస్తున్నాను.
ధన్యవాదములు.
నేమాని పండితార్యా క్షమించండి. మీ సూచన బాగుంది.
రిప్లయితొలగించండికానీ యతి మీద అనుమానంగా ఉంది నా చిన్న బుర్రకు.
అయ్యా! మిస్సన్న గారూ! హకి ప్రార్థనతో యతి కుదురుతుందా? అని మీ సందేహము. ప్ర + అర్థన అని విడదీసి చూడండి అప్పుడు చెప్పండి. స్వస్తి.
రిప్లయితొలగించండిసాంద్ర మందుండి సాక్షాత్తు శ్రీలక్ష్మి వై
రిప్లయితొలగించండిఇంద్ర లోకాలు పూజించు శోభంకరీ
చంద్ర బింబాననా చారు నీలోత్పలీ
చంద్ర కాంతా మణీజాహ్నవీ వందనం !
వేద విజ్ఞానమున్ విస్తృతిన్ జేయరే
రిప్లయితొలగించండిమేదినిన్ నింపరే మేలు ధర్మంబులన్
మోదమున్ బెంచరే మోహముల్ వీడుచున్
వాదు లేకుండగా స్వామిఁ గీర్తింపరే
నేమాని పండితార్యా నమోన్నమః ధన్యవాదాలు.
రిప్లయితొలగించండిmeesoochana meraku savarinchina padyam:
రంగుగా పల్కిరా స్రగ్విణీ వృత్తమున్
పొంగుచున్ భక్తితో మూర్తి! మీరచ్యుతున్
హంగుమై చేయుచున్ ప్రార్థనల్ స్తోత్రముల్
నింగిలో రిక్కలన్నిల్చు చంద్రుంబలెన్.
మూర్తి గారూ ధన్యవాదాలు.
రిప్లయితొలగించండిఅమ్మా శ్రీమతి రాజేశ్వరి గారూ!
రిప్లయితొలగించండిమీరు స్రగ్విణీ వృత్తము వ్రాయుటకు చేసిన ప్రయత్నమునకు అభినందనలు. కానీ ఆ పద్యమును సవరించుటకు కూడా వీలు లేకుండా యున్నది. అందుచేత మరొక ప్రయత్నము చేయండి. స్వస్తి.
కవిమిత్రులకు వందనాలు.
రిప్లయితొలగించండిసమయాభావం వల్ల నిన్నటి పద్యాలను, పూరణలను పరిశీలించలేకపోయాను. సాయంత్రం వరకు నా వ్యాఖ్యలను ప్రకటిస్తాను. ఆలస్యానికి మన్నించండి.
మిస్సన్న గారూ,
రిప్లయితొలగించండిఈ రోజు మీలో కవితావేశం ఉప్పొంగినట్లుందే! చక్కని పద్యాలు చెప్పారు. అభినందనలు.
నేమాని వారి సూచనలను గమనించారు కదా. సంతోషం.
*
లక్ష్మీదేవి గారూ,
మీ మూడు పద్యాలూ బాగున్నవి. అభినందనలు.
"కోరి యా పర్వతున్" అన్నదాన్ని "కోరి శీతాద్రికిన్" అంటే బాగుంటుందేమో?
*
పండిత నేమాని వారూ,
నాలుగు రాళ్ళను కలిపి రత్నాnni చేసారు. నిజంగా మీ పద్యం రత్నమే. ధన్యవాదాలు.
*
సత్యనారాయణ మూర్తి గారూ,
అద్బుతమైన పద్యాలను చెప్పారు. అభినందనలు.
*
రాజేశ్వరి అక్కయ్యా,
మీ ప్రయత్నం ప్రశంసనీయమే. నేమాని వారన్నట్టు మీ పద్యం నాకూ సవరణకు లొంగడం లేదు.
*
గన్నవరపు నరసింహ మూర్తి గారూ,
మీ పద్యం చాలా బాగుంది. అభినందనలు.
గురువు గారు, బాగున్నది. పర్వతుని కూతురు పార్వతి అని చెప్పాలని ప్రయత్నించాను కానీ. మీ సవరణ బాగున్నది.
రిప్లయితొలగించండిధన్యవాదాలు.
గురువుగారూ ధన్యవాదాలు.
రిప్లయితొలగించండికాస్త తీరిక దొరికితే కవితావేశం పొంగిపోతుందన్న మాట.
ఆదివారం కదా. అదండీ సంగతి.